جزئیات تحریم‌های جدید گوگل علیه کاربران ایرانی

روزنامه همشهری: در یک اتفاق تازه، بعضی از کاربران متوجه شده‌اند که امکان نصب اپلیکیشن از گوگل‌پلی را ندارند. این اتفاق در حالی افتاده که پیش از این کاربران، شاهد موارد مشابه بوده‌اند. گوگل‌‌پلی کاربران ایرانی را از طریق آی‌پی شناسایی می‌کرد و اجازه نصب اپلیکیشن را به آنها نمی‌داد. در این حالت کاربران با پاک کردن حافظه‌کش و استفاده از وی‌پی‌ان می‌توانستند اپلیکیشن را نصب کنند.

جزئیات تحریم‌های جدید گوگل علیه کاربران ایرانی

اما این بار آنگونه که متخصصان فناوری اطلاعات می‌گویند، گوگل ‌پلی، کشور کاربران را از طریق حساب کاربری آنها شناسایی می‌کند و اجازه نصب به آنها نمی‌دهد. به‌عبارت دیگر، حتی اگر کاربران از وی‌پی‌ان هم استفاده کنند، پیامی را دریافت می‌کنند که محتوای آن، مجاز نبودن استفاده از اپلیکیشن مورد نظر در کشور است. این موضوع تبعات سنگینی را برای کاربران دارد. به‌عنوان مثال، حتی اپلیکیشن‌های ایرانی هم از طریق گوگل ‌پلی قابل نصب نیست. علاوه براین احتمال انتشار بدافزارها در گوشی کاربران افزایش می‌یابد.

سابقه تحریم گوگل

میلاد نوری، کارشناس آی‌تی با بیان اینکه این اتفاق به این معنی نیست که شاهد تحریم جدیدی هستیم، به مشکلی که چند وقت پیش برای فایربیس که مورد استفاده برنامه‌نویس‌هاست و همچنین مشکل گوگل‌پلی برای برخی کاربران اشاره می‌کند.

نوری به سابقه این اتفاق اشاره می‌کند که گوگل‌‌پلی قبلا کاربران را از طریق آی‌پی شناسایی می‌کرد، اما از حدود یک سال پیش تغییری در تبلیغات یوتیوب ایجاد کرد. به‌گفته او «وقتی یک کاربر ایرانی از طریق آی‌پی یک کشور دیگر وارد یوتیوب می‌شد، تبلیغات مرتبط با آن کشور را به کاربر نشان می‌داد. از طرف دیگر، از آنجا که کاربران زیادی از وی‌پی‌ان استفاده می‌کنند، این تبلیغات به کاربران غیرمرتبط نمایش داده می‌شد و بازدهی آن کاهش یافته بود.» کارشناس فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه این موضوع باعث شد که برای نخستین بار گوگل به جای شناسایی کاربران از طریق‌آی‌پی، آنها را از طریق اکانت شناسایی کند، می‌گوید که گوگل برای نخستین بار درمورد تبلیغات یوتیوب این کار را انجام داد.

نوری می‌گوید: «به این ترتیب کاربر ایرانی از آی‌پی هر کشوری که استفاده می‌کرد، تبلیغات مرتبط با ایران برای او نمایش داده می‌شد. هرچند یوتیوب تبلیغات قابل توجه مرتبط با ایران را نداشت و همان زمان هم اعلام شد که درآمد یوتوبرهای ایرانی کاهش یافته است. به‌عبارت دیگر، یک کاربر ایرانی اگر به کشور دیگری هم برود و از اینترنت آن کشور استفاده کند، باز هم گوگل او را به‌عنوان کاربر ایرانی شناسایی می‌کند.»

چگونه کاربران ایرانی شناسایی می‌شوند؟

این کارشناس آی‌تی در پاسخ به این پرسش که گوگل چگونه کاربر ایرانی را شناسایی می‌کند، می‌گوید: «گوگل از مجموعه‌ای از اطلاعات مختلف که در اختیار دارد می‌تواند کاربر هر کشور را شناسایی کند. این در حالی است که گوگل به‌طور علنی اعلام نکرده که از چه اطلاعاتی برای شناسایی کاربران استفاده می‌کند.»

نوری نخستین روش شناسایی را شماره موبایل کاربر که برای جی‌میل ثبت شده، عنوان می‌کند.

به‌گفته او «یکی دیگر از اطلاعات مورد استفاده برای شناسایی کشور کاربر، time zone یا منطقه زمانی دستگاه‌های مختلف کاربر است. علاوه بر این موارد، گوگل دیتاهای دیگری هم در اختیار دارد. به‌عنوان مثال، به جی‌میل و گوگل کلندر کاربران دسترسی دارد.»

نوری با این حال تأکید می‌کند که به‌طور قطع نمی‌توان گفت که گوگل از کدامیک از این اطلاعات برای شناسایی کشور کاربران استفاده می‌کند.

او همچنین به گزارش‌هایی از بعضی کاربران که به کشورهای دیگر مهاجرت کرده‌اند اشاره می‌کند و می‌گوید: «بعضی از آنها باوجود تغییر شماره موبایل و دریافت ایمیل‌های مربوط به آن کشور، تا چند ماه همچنان از سوی گوگل به‌عنوان کاربر ایرانی شناسایی می‌شوند.»

شناسایی کشور با اکانت

این کارشناس آی‌تی با اشاره به اینکه گوگل با مجموعه‌ای از اطلاعاتی که در اختیار دارد منطقه جغرافیایی کاربر را شناسایی می‌کند، ادامه می‌دهد: «حالا به‌تازگی هم تحریم‌های گوگل‌پلی هم نوع شناسایی کشور کاربر را با استفاده از اکانت انجام می‌دهد.»

نوری یادآوری می‌کند که «قبلا تعدادی اپلیکیشن خاص مانند توییتر در کشور برای بعضی از کاربران در دسترس نبود. با این حال، آنها با پاک کردن حافظه کش گوگل‌پلی و استفاده از یک وی‌پی‌ان و چندبار ورود به گوگل‌پلی می‌توانستند اپلیکیشن مورد نظر را نصب کنند. این در حالی است که الان چون شناسایی از اکانت انجام می‌شود، کاربر با تغییر آی‌پی و پاک کردن کش نمی‌تواند کشور را عوض کند»

تحت‌تأثیر قرار گرفتن همه اپلیکیشن‌ها

کارشناس فناوری اطلاعات با اشاره به اینکه این اتفاق برای همه اپلیکیشن‌ها افتاده، می‌گوید: «برای کسی که این اتفاق روی اکانتش افتاده، هیچ اپلیکیشنی حتی اپلیکیشن‌های رایگان ایرانی هم نمی‌تواند از گوگل‌پلی نصب شود.»

نوری در پاسخ به این پرسش که این موضوع به این معنی است که در عمل دیگر گوگل‌پلی برای کاربران ایرانی کاربرد ندارد، توضیح می‌دهد که «اگر وضعیت به همین منوال باقی بماند، دیگر گوگل‌پلی کاربردی نخواهد داشت. اما اگر کاربران درخواست رفع مشکل را با گوگل مطرح کنند، ممکن است مانند موضوع فایربیس شاهد تغییر باشیم.»

او تنها راه را عوض کردن اکانت از سوی کاربران می‌داند، اما در عین حال می‌گوید که این راه‌حل موقت است، چون گوگل، اکانت جدید را هم بعد از مدتی شناسایی می‌کند.

خطر آلودگی گوشی‌ها

میلاد نوری، کارشناس آی‌تی می‌گوید: «مشکل کاربران برای نصب اپلیکیشن از گوگل در مورد اپ‌های ایرانی مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند، چون از طریق استورهای ایرانی قابل نصب هستند. اما بعضی از اپلیکیشن‌ها با دستور قضایی از استورهای ایرانی حذف شده‌اند و در عین حال کاربران به گوگل‌پلی هم دسترسی ندارند. این موضوع باعث می‌شود که ناچار به سایت‌های ناشناخته و غیرمعتبر مراجعه کنند.»

نوری با اشاره به گزارش اخیر کسپرسکای در مورد رتبه نخست ایران در گوشی‌های آلوده یادآوری می‌کند که بدافزارهای مختلف از طریق اپلیکیشن‌های مورد نیاز کاربران در گوشی‌ها منتشر می‌شود. درواقع یک نسخه دستکاری شده(تزریق یک کد) از مثلا توییتر را منتشر می‌کنند و کاربر هم، چون از جزئیات فنی بی‌اطلاع است به ناچار همان نسخه مخرب را نصب می‌کند. در نتیجه گوشی کاربر در معرض انواع مخاطرات قرار می‌گیرد.