با اضطراب کودکان در روزهای اول مدرسه چه کنیم؟

یک کارشناس آموزش کودکان اظهار کرد: در سال‌های نخستین ورود به مدرسه توقع این که بچه‌ها در مهارت‌های درسی خیلی عالی عمل کنند یا در مسابقات اول شوند، توقع اشتباهی است. بهتر است والدین تمرکزشان را به این سمت ببرند که فرزندشان یاد بگیرد زمان معین را در مدرسه سپری کند، تمرکز و توجه کافی داشته باشد و بتواند اعتماد به نفس خوبی پیدا کند. استقلال و مهارت‌هایشان را افزایش دهند و در کارهای گروهی تلاش کنند.
فاطمه مهدیار رودسری در گفت‌وگو با ایسنا، درباره اضطراب کودکان در هفته‌های اول مدرسه گفت: در بیشتر موارد نگرش منفی و اضطراب‌هایی که کودکان در هفته‌های اول ورود به مدرسه تجربه می‌کنند، بیشتر بازتاب رفتار والدین و سایر اطرافیان است، در واقع والدین خود نگران هستند که آیا فرزندشان می‌تواند شرایط مدرسه را بپذیرد و با شرایط آن سازگار شود یا خیر. حتی در صورت وجود یک تجربه و خاطره بد قبلی از ورود به مدرسه، این نگرانی و اضطراب نمود بیشتری پیدا می‌کند.
مهدیار رودسری ادامه داد: وجود این نگرانی‌ها در والدین بار منفی دارد و حتی اگر مستقیم هم به بچه‌ها گفته نشود، به صورت غیرمستقیم از طریق زبان بدن و چهره والدین به کودکان منتقل شده و اضطراب و نگرش منفی را در آنها ایجاد می‌کند. پس اولین قدم برای تغییر این نگرش و کاهش اضطراب این است که والدین تفکر خود را اصلاح کنند و به سمت سوالات و پاسخ‌های قدرتمند و انرژی بخش ببرند که اقدام موثری را به دنبال داشته باشد. به عنوان مثال از خود بپرسند اگر کودک او نمی‌تواند شرایط مدرسه را بپذیرد من چه کاری می‌توانم برای او انجام دهم؟ یا به او بگوید اگر سال گذشته خاطره خوبی نداشتی قرار نیست همه آن اتفاق‌ها تکرار شود، ما با هم از پس مشکلات بر می‌آییم. یعنی به جای ایجاد اضطراب به دنبال تحقیق و رفع مشکلات باشند.
مهدیار رودسری ادامه داد: باید در نظر داشت اضطراب جدایی که یکی از علل بیقراری‌های کودکان در مدرسه است را نمی‌توان در یک پروسه کوتاه مدت و با سرعت از بین برد، اگر دانش آموز اضطراب جدایی دارد و به هیچ طریقی نتوانسته‌اند آن را از بین ببرند، باید برای رفع آن از ۳۰ دقیقه تنهایی آن هم در یک محیط آشنا و ایمن شروع کرد که به تدریج زمان آن را زیادتر کرده و به ۶ تا ۸ ساعت می‌رسانیم.
کارشناس آموزش کودکان خاطرنشان کرد: به ویژه در دوره پیش دبستانی و کلاس اول برای اینکه کودک با اضطراب جدایی با محیط مدرسه آشنا بشوند در قدم اول والدین باید خاطرات خوب خودشان را از مدرسه برای آنها تعریف کنند. پس از آمادگی ذهنی اولیه، سپس بدون این که به کودک بگویند، صرفا به قصد دیدن مدرسه با کودک بیرون رفته و مسیر را با دادن خوراکی یا هر موضوع خوشایند دیگر که‌ برای کودک شادی بخش است، همراه کنند. در مرحله بعدی وارد حیاط مدرسه شوند و با کودک درباره این‌که قرار است یک بخش معینی از روز را باید اینجا باشی و پس از آن من به دنبال تو خواهم آمد و قرار نیست اینجا بمانی، صحبت کنند.
این کارشناس آموزش کودکان ادامه داد: علاوه بر اینکه کودکان باید تمام مراحل و تحولات رشد را طی کرده باشند، لازم است یکسری پیش نیازهای برقراری روابط اجتماعی در او شکل گرفته باشد. اینکه کودک نقش خود را پذیرفته باشد و با تمام نقاط قوت و ضعف خودش را دوست داشته باشد و به توانمندی‌هایش اعتماد کند، بسیار اهمیت دارد. وجود عزت نفس کافی و توانایی بیان احساسات و عقاید به جای پرخاشگری و شناختن ویژگی‌ها و تفاوت‌های دیگران در این رابطه مورد توجه است. در صورتی که کودکی در این بخش ضعفی دارد والدین باید به دنبال ارتقاء آن ویژگی باشند. البته باید در نظر داشت ظهور تمام این خصوصیات در کودک به نوع رفتار والدین با او در خانواده بر می گردد.
وی ادامه داد: برای ورود به مدرسه کودکان نیاز دارند که از لحاظ رفتاری و روانی و مهارت‌های تحصیلی یکسری آمادگی‌های اولیه را کسب کرده باشند، در تمام این زمینه‌ها والدین باید مطمئن باشند کودک آنها در توانایی‌های دیداری شنیداری و جسمانی از سلامت کافی برخوردار بوده و اگر نقصی وجود دارد اصلاحات و اقدامات مورد نیاز آن زیر نظر پزشک انجام شده باشد. نمونه ساده این موارد دور و نزدیک‌بینی و نیاز به عینک است که کودک باید تا پیش از ورود به مدرسه به زدن عینک عادت کرده باشد.
مهدیار رودسری ادامه داد: یکی از مباحث مهم در ورود به مدرسه توانایی آنها در انجام امور بهداشت فردی است. کودک باید شستن دست و صورت، تمیز نگه داشتن لباس و حتی آداب استفاده از سرویس بهداشتی به صورت مجزا و فردی همراه با آموزش حریم خصوصی را بداند. اما مهارت‌های دیگر مثل شانه کردن مو، گرفتن ناخن که توسط والدین انجام می‌شود به تدریج با رشد کودک و با توجه به سطح توانایی به او واگذار می‌شود.
این آموزگار در مورد لزوم نظم دهی به دانش آموزان اظهار کرد: اولین مورد نظم دهی به امور مدرسه و دانش‌آموزان مربوط به ساعت خواب و بیدار شدن است. یعنی بچه‌ها سر یک ساعت مشخص بخوابند و بیدار شوند. بهتر است که این نظم دهی به ساعت خواب و بیداری یک هفته قبل از مدرسه شروع شود تا با شروع سال تحصیلی به یک عادت و روال تبدیل‌ گردد. این ساعت بیداری و خواب حتی اگر مدرسه دانش‌آموز چرخی است نباید تغییر کند، چون باعث تغییر ساعت بیولوژیکی بدن و بهم خوردن نظم خواب می‌شود.
وی ادامه داد: برای ورود به مدرسه زمینه سازی برای نوشتن به صورت صحیح و توجه به الگوهای بدنی یکی دیگر از مهارت‌های مورد نیاز است. بچه‌ها باید عادت کنند پشت میز و صندلی بنشینند و تکالیف خود را در حالت دراز کشیده، نشسته با سر و پشت خم انجام ندهند. هم چنین روش صحیح گرفتن مداد در کودکان بسیار مهم است و چنانچه کودکی در گرفتن مداد مشکل دارد با آموزش‌های لازم و تدریجی ‌می‌توان با تمرین خطی خطی و سپس با کشیدن شکل و خطوط منظم و کنترل انگشتان در مراحل بعد، این مهارت را آموزش داده و دانش آموز را تقویت کرد.

*