افزایش احتمال ناباروری در مبتلایان «آندومتریوز»

عضو تیم تخصصی کلینیک اندومتریوز مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا، اندومتریوز را از جمله بیماری‌های شایع در زنان با شیوعی حدود ۱۰ درصد معرفی کرد و گفت: این بیماری وقتی رخ می‌دهد که بافت پوشاننده جدار داخلی رحم، در دیگر نقاط لگن لانه‌گزینی و رشد کند. تخمدان‌ها، لوله‌های رحمی، رحم، روده، مثانه، کلیه، حالب و دیگر نقاط لگن، مانند روده باریک، آپاندیس و دیواره لگن شایع‌ترین نقاطی هستند که می‌توانند محل رشد اندومتریوز باشند.
به گزارش ایسنا، دکتر عاطفه گرگین درباره شیوع این بیماری، توضیح داد: شیوع بیماری اندومتریوز در خانم‌هایی که در سنین باروری قرار دارند، بین ۶ تا ۱۰ درصد گزارش شده است‌. ۲۵ تا ۵۰ درصد خانم‌های نابارور به اندومتریوز مبتلا هستند و خطر بروز ناباروری در زنان مبتلا به اندومتریوز حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد برآورد می‌شود.
این متخصص زنان درباره علت بروز اندومتریوز،‌ بیان کرد: هنوز کاملاً مشخص نیست که علت بروز این بیماری چیست و فعلاً فقط چند نظریه در این خصوص مطرح شده، از جمله نظریه برگشت خون قاعدگی به داخل لگن، که هنوز به قطعیت نرسیده است. اما با توجه به پژوهش‌های انجام شده می‌توان با قطعیت گفت که عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی در بروز این بیماری نقش دارند. مشخص شده است که نقش عوامل ژنتیکی در بروز این بیماری کاملاً تعیین‌کننده است و اگر در بستگان درجه یک سابقه ابتلا به اندومتریوز وجود داشته باشد، خطر ابتلای فرد ۶ تا ۷ برابر بیشتر می‌شود.
وی درباره سن بروز این بیماری، تصریح کرد: این بیماری می‌تواند از زمان اولین قاعدگی دختران بروز یابد اما بیشترین شیوع آن در سنین باروری، یعنی ۱۵ تا ۴۰ سالگی است. البته ممکن است در خانم‌هایی که در سنین پیش از یائسگی قرار دارند و همچنین در خانم‌های یائسه هم دیده شود.
این فلوشیپ لاپاراسکوپی پیشرفته درباره علائم بیماری اندومتریوز، توضیح داد: شایع‌ترین علائم اندومتریوز، دردهای شدید قاعدگی، دردهای مزمن لگنی و ناباروری است. درباره دردهای شدید قاعدگی ذکر این نکته ضروری است که متأسفانه بسیاری از خانواده‌ها این درد را طبیعی می‌انگارند در حالی که از همان سنین نوجوانی اگر دخترخانمی دچار دردهای شدید قاعدگی بود، یعنی دردهایی که او را از کارهای روزمره و رفتن به مدرسه بازمی‌داشت، حتماً باید از نظر ابتلا به اندومتریوز بررسی شود، به‌ ویژه اگر در خانواده سابقه اندومتریوز وجود داشته باشد.
او ادامه داد: دردهای حین مقاربت، درد موقع تخمک‌گذاری، دفع دردناک، اسهال یا یبوست حین قاعدگی، درد حین ادرار و وجود خون در ادرار و یا مدفوع حین قاعدگی، خون‌ریزی‌های غیرعادی قاعدگی و خستگی مزمن از دیگر علائم اندومتریوز هستند و نوع و شدت علائم به محل و شدت بیماری بستگی دارد.
عضو تیم تخصصی کلینیک اندومتریوز مرکز ابن‌سینا درباره راه‌های تشخیص بیماری اندومتریوز، بیان کرد: نخستین گام گرفتن شرح حال دقیق و کامل و معاینه است. معاینه و بررسی علائم بالینی می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد و در خانم‌های متأهل، با معاینه واژینال می‌توانیم وجود ضایعات عمقی را بررسی کنیم. دیگر ابزار تشخیص اندومتریوز انجام سونوگرافی است که یک خدمت تشخیصی در دسترس برای عموم بیماران است.
گرگین تاکید کرد: اما بسیار مهم است که یک سونوگرافی اختصاصی و توسط سونولوژیستی انجام شود که با این بیماری آشناست و مهارت و تجربه کافی در شناسایی ضایعات عمقی اندومتریوز را داشته باشد. در خانم‌های متأهل امکان انجام سونوگرافی واژینال و داپلر وجود دارد و برای خانم‌های مجرد نیز سونوگرافی ترنس‌رکتال یا از طریق مقعد درخواست می‌شود.
وی افزود: در برخی موارد ممکن است ام‌آرآی نیز درخواست کنیم. همچنین، انجام سونوگرافی برای بررسی کلیه و مجاری ادراری نیز لازم است زیرا تا ۱۲ درصد امکان درگیری سیستم ادراری وجود دارد. همچنین، ممکن است برخی تست‌های آزمایشگاهی برای بررسی تورمورمارکرها درخواست شود که این آزمایشات فقط در مواردی درخواست می‌شود که خانم کیست اندومتریوز تخمدانی داشته باشد یا جراحی اندومتریوز انجام داده باشد که ما برای پیگیری پس از جراحی این آزمایشات را درخواست کنیم. البته کیست‌های اندومتریوز اغلب خوش‌خیم‌اند و فقط در ۲ تا ۳ درصد موارد خطر بدخیمی وجود دارد که با بررسی پاتولوژیک قابل تشخیص است.
بنابر اعلام روابط عمومی مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا، گرگین با تأکید بر ضرورت تشخیص زودهنگام اندومتریوز، بیان کرد: متأسفانه این بیماری اغلب دیر تشخیص داده می‌شود و گاه ۷ تا ۱۰ سال پس از بروز، این بیماری تشخیص داده نمی‌شود. یعنی بیمار سال‌ها با علائمی مانند پریودهای دردناک و دردهای مزمن لگنی درگیر است و به پزشکان مختلفی مراجعه کرده و سونوگرافی‌ها و اقدامات تشخیصی مختلفی انجام داده، اما بی‌نتیجه بوده است. در حالی که با گذشت زمان ممکن است علائم و عوارض این بیماری تشدید و پیچیده‌تر شود.
وی در پایان یادآور شد: همان‌طور که گفته شد، ۳۰ تا ۵۰ درصد از مبتلایان به اندومتریوز ممکن است دچار ناباروری شوند. این بیماری می‌تواند از طرق گوناگون، از جمله کاهش ذخیره تخمدان و کاهش تعداد و کیفیت فولیکول‌ها و یا ایجاد انسداد در لوله‌های رحمی باعث ناباروری شود. به همین دلیل، به مبتلایان به اندومتریوز توصیه می‌شود که اگر قصد و امکان بارداری دارند، هرچه زودتر برای بارداری اقدام کنند و اگر فعلا شرایط بچه‌دار شدن ندارند، برای حفظ باروری از طریق فریز تخمک یا جنین اقدام کنند تا در آینده شانس بارداری داشته باشند.

*