فلسفه تأسیس معاونت قرآن چه بود؟

معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با طرح دو پرسش کلیِ «فلسفه تاسیس معاونت قرآن در وزارت ارشاد چه بوده است؟» و «آیا این معاونت در ١۵ سال گذشته توانسته است به هدف خود برسد؟» ضمن دادن پاسخ به آنها، گقت: باید اعتراف کرد که دمیدن روح در آثار فرهنگی و هنری کاری است بسیار سخت و با کارهای مناسکی، رفع تکلیفی و گزارش‌ساز که مورد پسند و موج غالب است توفیر دارد.

به گزارش ایسنا، حسین انتظامی، معاون توسعه و مدیریت منابع وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در یادداشتی نوشت: «فلسفه تأسیس معاونت قرآن در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چه بوده است؟ قرآنیزه کردن تولیدات فرهنگی و هنری؛ یعنی دستگاه سیاستگذار و تنظیم‌گر در حوزه فرهنگ کشور کاری بکند که قالب‌های تولیدی (کتاب، مطبوعات، سینما، تاتر، موسیقی، هنرهای تجسمی) آموزه‌های قرآنی را ترویج کنند. دقت کنیم که آمیختن آموزه‌های قرآن در یک اثر با سایر فعالیت‌های قرآنی (حفظ، قرائت، ترویج قرآن‌خوانی، مسابقات، کلاس‌های قرآن، تفسیر و ...) که در جای خود صواب و ثواب است، تفاوت دارد و باید اعتراف کرد که دمیدن روح در آثار فرهنگی و هنری کاری است بسیار سخت و با کارهای مناسکی، رفع تکلیفی و گزارش‌ساز که مورد پسند و موج غالب است توفیر دارد.

آیا این معاونت در ١۵ سال گذشته توانسته است به هدف خود برسد؟

در ساختار جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به جای آن‌که این حوزه، یک معاونت در کنار سایر معاونت‌های قالبی و فرمیک باشد به یک مرکز عالی متصل به وزیر تبدیل شده که امکان اشراف بر سیاست‌ها و فعالیت‌های سایر معاونت‌ها، ادارات کل ستادی مستقل و ادارات کل استانی را داشته باشد. البته این ایده با این خطر مرسوم مواجه است که صرفا در حد ایده و حرف بماند و در عمل، اتفاق خاصی نیفتد. به این منظور تمام بخش‌هایی که مستقلا عهده‌دار یک امر دینی بوده‌اند ذیل این حوزه قرار گرفته‌اند:

١- ستاد اقامه نماز، ستاد غدیر، طرح چهره به چهره و ... از آن جمله‌اند. این ادغام‌ها اولا مانع از سیاستگذاری‌های متنوع و بعضا متفرق می‌شود و ثانیا به اقتدار بیشتر مرکز عالی می‌انجامد.

۲- بنیاد امام رضا (ع) از موسسه‌ای مستقل که فقط عهده‌دار برگزاری جشنواره رضوی بود تحت مسئولیت مرکز عالی قرآن و عترت قرار گرفت تا اولا سیاستگذاری، متمرکز شود و ثانیا موسسه عامل این مرکز باشد تا تذکر درست دستگاه‌های نظارتی (تخلف در نحوه توزیع کمک‌ها و فعالیت‌های حوزه قرانی) چاره‌اندیشی شده باشد.

۳- یکی از اولویت‌های محتوایی امسال در وزارت فرهنگ، توسعه دین‌مداری است. پیش‌تر، چهار معاونت‌ موضوعی (فرهنگی، رسانه‌ای، سینمایی و هنری) یا اولویت موضوعی نداشتند و یا آتش به اختیار عمل می‌کردند. امسال، سلیقه‌زدایی رخ داده و همه حوزه‌ها از تشخیص و تعیین اولویت‌ها به صورت انفرادی و سلیقه‌ای، منع شده‌اند و همگی قرار است در اعطای یارانه به تولیدکنندگان فقط به ١٠ اولویت متمرکز باشند تا شاهد اثربخشی و اصطلاحا اتفاق باشیم. به عبارت بهتر، از بین ده‌ها اولویت ارزشمند که هر یک از معاونت‌ها ممکن است با ذوق و سیلقه خود دنبال کنند با مشاورت و مشارکت خودشان فقط ۱۰ تا انتخاب شده و بقیه به زمانی دیگر موکول می‌شوند.

سلیقه‌زدایی دوم در سنجه‌ها و مصادیق رخ داده است. به جای آن که هر یک از معاونت‌ها در سیاست‌های حمایتی و مبالغ پرداختی، تعریف خود را از انسجام و هویت و دین و ... داشته باشند شاخص‌ها و سنجه‌ها و مراکز ارزیابی مشخص تعیین می‌شوند. مسئولیت تشخیص کالاها (کتاب، فیلم، نشریه و ...) و موسساتی که در توسعه دین‌مداری همت می‌کنند با مرکز عالی قرآن و عترت است. اگر حوزه قرآن، همچنان یک معاونت (در عرض سایرمعاونت‌های قالبی) می‌ماند نمی‌توانست چنین کارویژه‌ای بیابد، همچنان که معاونت فرهنگی بر معاونت هنری و هر دو بر حوزه‌های رسانه‌ای، سینمایی، تفوق و اشراف ندارند.

بعضی از کسانی که از انحلال معاونت قرآن و یا بی‌اثرسازی آن سخن می‌گویند از سیاست‌ها و اقدامات صورت گرفته و حتی ساختارها بی‌اطلاع‌اند.

گام بعدی، گام تکمیلی و مهم‌تر است: برای اولا اثر بخش کردن فعالیت‌ها و ثانیا هماهنگی و هم‌افزایی، بازتقسیم کار بین نهادهای دست‌اندرکار قرآن (سازمان اوقات، سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت‌های علوم و آموزش و پرورش، سازمان صدا و سیما، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، شهرداری‌ها، سمن‌ها و ...) با نظارت شورای عالی انقلاب فرهنگی، نگاشت نهادی رخ دهد تا مانع دوباره‌کاری، موازی‌کاری، اختلاف، انجام فعالیت‌های بی‌فایده و تمامیت‌خواهی شود و یا با اجماع و تجمیع، سازمان قرآنی بنا یابد.»

*