هشدار درباره افزایش سانسور

مارگارت اتوود، نویسنده برجسته کانادایی و خالق رمان مشهور «سرگذشت ندیمه»،شرایط ادبیات معاصر را به دهه‌های تیره ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ میلادی تشبیه کرد.

به گزارش ایسنا، مارگارت اتوود، نویسنده برجسته کانادایی در مراسم جوایز کتاب بریتانیا جایزه آزادی نشر را دریافت کرد و در سخنانی هشدار داد که هیچ‌گاه در دوران حیاتش، کلمات تا این اندازه در معرض تهدید نبوده‌اند. او همچنین با اشاره به افزایش سانسور، قطبی‌شدن سیاسی و مذهبی و حذف صداهای مخالف، این دوران را به دهه‌های تیره ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ میلادی تشبیه کرد.

این نویسنده ۸۵ ساله این سخنان را در پیام ویدئویی خود هنگام دریافت جایزه آزادی نشر در جوایز کتاب بریتانیا بیان کرد و گفت: «کلمات، نخستین فناوری انسانی ما هستند. مثل آب، ممکن است بی‌وزن به نظر برسند، اما همانند آب قدرتی عظیم در خود دارند.»

او افزود: «قطبی‌شدن سیاسی و مذهبی، که در بخش‌هایی از قرن بیستم روندی کاهشی داشت، در دهه گذشته به‌طرز نگران‌کننده‌ای شدت گرفته است. جهان برای من اکنون بیشتر به دهه‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰ شباهت دارد تا به هر دوره‌ای در ۸۰ سال گذشته.»

جایزه آزادی نشر که توسط نشریه بوک‌سلر با حمایت سازمان «Index on Censorship» اعطا می‌شود، از سال ۲۰۲۲ با هدف «نمایش تهدیدهای فزاینده علیه نویسندگان، ناشران و کتاب‌فروشان، و تقویت صدای کسانی که در برابر آن مقاومت می‌کنند» بنیان‌گذاری شده است.

اتوود در سخنان خود گفت: «از دریافت این جایزه بسیار مفتخرم اما در عین حال کمی هم سردرگم هستم، چرا که برخلاف بسیاری از نویسندگان و ناشران در گذشته و امروز، هرگز زندانی نشده‌ام، البته شاید اگر بخواهم به آمریکا سفر کنم، این آمار تغییر کند.»

او که پیشینه‌ای در فعالیت‌های انتشاراتی مستقل دارد، ادامه داد: «در حدود ۶۰ سال، هم به‌عنوان نویسنده و هم در جوانی به‌عنوان ناشر مستقل فعالیت داشته‌ام. این سال‌ها شامل دوران اتحاد جماهیر شوروی هم می‌شود، زمانی که سامیزدات (نشریه‌های زیرزمینی‌ برای اننتشار آثار سیاسی و ادبی توقیف‌شده) شیوه‌ای خطرناک برای نشر آثار بود، نسخه‌های دستی کتاب‌ها به‌طور مخفیانه بین مردم دست‌به‌دست می‌شد و اگر گیر می‌افتادی، بدشانسی بزرگی بود.»

«این سال‌ها همچنین شامل موج تازه‌ای از سانسور و ممنوعیت کتاب‌ها بودند، نه‌تنها در کشورهای سرکوبگر بلکه در ایالات متحده آمریکا. همچنین شامل تلاش برای اخراج استادان دانشگاه تنها به‌خاطر مخالفت با قوانین سختگیرانه حاکم بر دانشگاه‌ها می‌شد.»

اتوود چهارمین فردی است که این جایزه را دریافت می‌کند و پیش‌تر چهره‌هایی چون آرابلا پایک، مدیر نشر هارپرکالینز که به‌خاطر دفاع از دو نویسنده‌اش در برابر شکایت‌های حقوقی الیگارش‌های روسی مورد تقدیر قرار گرفت، این جایزه را گرفته بود.

فیلیپ جونز، سردبیر بوک‌سلر و رئیس هیات داوران جوایز کتاب بریتانیا گفت: «از شرق تا غرب، نویسندگان ما اکنون با تهدیدها، اجبارها و فشارهایی مواجهند که تصور می‌کردیم به تاریخ پیوسته‌اند. مارگارت اتوود و آثارش در برابر این روند ایستاده‌اند.»

از دیگر جوایز مهم مراسم امسال، جایزه نویسنده سال بود که به پرسیوال اورت برای رمان «جیمز» رسید و جایزه کتاب سال که به کتاب «میهن‌پرست» نوشته آلکسی ناوالنی (منتقد ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، که در زندان از دنیا رفت) تعلق گرفت. این جایزه را همسرش یولیا ناوالنایا به‌جای او دریافت کرد.

ناوالنایا در مراسم دریافت جایزه گفت: «دریافت این جایزه از سوی جامعه کتاب، تأییدی پرقدرت بر نیروی صدای آلکسی است. این جایزه به ما می‌گوید که حقیقت و صداقت هنوز اهمیت دارد و اینکه کلمات می‌توانند سخت‌ترین دیوارها را بشکنند و دل‌ها را در سراسر جهان لمس کنند.»

رمان «سرگذشت ندیمه» که روایتی ضدآرمانشهری درباره جامعه‌ای سرکوبگر است که در آن زنان مجبور به زایمان می‌شوند، یکی از کتاب‌هایی است که اغلب در مدارس ایالات متحده به چالش کشیده یا ممنوع می‌شود. در سال ۲۰۲۲، این رمان‌نویس نسخه‌ای «غیرقابل سوزاندن» از مشهورترین رمان خود را به عنوان نمادی علیه سانسور اعلام کرد.

*