شام خصوصی در اتاق آبی

«دونالد ترامپ» رییس‌جمهوری امریکا تلاش می‌کند از وضعیت خاورمیانه یک دستاورد بزرگ خلق کند اما کاخ سفید می‌داند که واشنگتن با چالش‌هایی مواجه است.

به گزارش ایسنا، علی ودایع، کارشناس مسائل بین‌الملل در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: نتانیاهو به واشنگتن رفت تا از حمایت‌های شخص ترامپ قدردانی کند. این سفر ظاهرا نشان‌دهنده یک پیوند عمیق بین نخست‌وزیر اسراییل و رییس‌جمهوری امریکا هست اما معادلات و متغیرهای دیگری وجود دارد که جز به جز روی رفتار آنها تاثیرگذار است. «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر صهیونیستی در شرایطی راهی کاخ سفید شد که خاورمیانه کشنده‌ترین التهاب‌ها در فضای جنگ 12 روزه با ایران تجربه کرده است. در آن طرف، «دونالد ترامپ» رییس‌جمهوری امریکا تلاش می‌کند از وضعیت خاورمیانه یک دستاورد بزرگ خلق کند اما کاخ سفید می‌داند که واشنگتن با چالش‌هایی مواجه است.
پرونده غزه
ترامپ مشتاق رسیدن به یک آتش بس فراگیر در جنگ غزه است. در نگاه رسانه‌های غربی بحث آتش بس به شکلی ویژه‌تر از پرونده ایران مورد توجه قرار گرفت. به نوشته گاردین، انتظار می‌رفت ترامپ در بحبوحه اعتراضات به هزینه‌های انسانی تهاجمی که منجر به مرگ نزدیک به ۶۰ هزار نفر شده است، نتانیاهو را برای موافقت با آتش‌بس در جنگ ۲۱ ماهه علیه غزه تحت فشار قرار دهد. مذاکره‌کنندگان اسراییلی و حماس روز دوشنبه برای اولین‌بار پس از شش هفته در قطر برای مذاکرات غیرمستقیم دیدار کردند. در حالی که هر دو طرف درباره چشم‌انداز آتش‌بس مثبت صحبت کرده‌اند، تعدادی از نکات مهم مذاکره همچنان باقی مانده است، از جمله تضمین‌های طرف اسراییلی مبنی بر عدم ادامه جنگ و اصرار نتانیاهو مبنی بر اخراج همیشگی حماس از غزه. پیش از شام در اتاق آبی کاخ سفید، نتانیاهو نامه‌ای را که به گفته خودش برای کمیته جایزه صلح نوبل ارسال کرده بود، به ترامپ ارایه کرد . نخست وزیر رژیم اشغالگر در نامه به کمیته صلح از تلاش‌های ترامپ برای پایان دادن به درگیری‌ها در خاورمیانه تقدیر کرده است. دیدار ترامپ و نتانیاهو می‌تواند فوریت جدیدی به پیشنهاد آتش‌بس ایالات متحده که توسط اسراییل و حماس در حال بررسی است، بدهد، اما اینکه آیا منجر به توافقی می‌شود که به جنگ پایان دهد یا خیر، مشخص نیست و پرسش کلیدی این است که آیا ترامپ فشار کافی برای پایان دادن به جنگ غزه به نتانیاهو وارد خواهد کرد یا نه؟

در حال حاضر، اسراییل و حماس به تدریج به سوی توافق جدیدی برای آتش‌بس پیش می‌روند که می‌تواند شامل توقف ۶۰ روزه درگیری، ورود گسترده کمک‌ها به غزه و آزادی دست‌کم بخشی از حدود ۵۰ اسیر باقی‌مانده باشد که گفته می‌شود حدود ۲۰ نفر از آنها احتمالا زنده هستند.
پرونده ایران
گاردین می‌گوید که در ملاقات شام رییس‌جمهوری امریکا و نخست‌وزیر اسراییل، ترامپ همچنین گفت که «امیدوار» است که ایالات‌متحده دوباره به ایران حمله نکند. ترامپ مدعی شد که «آنها می‌خواهند راهی پیدا کنند. آنها الان با دو هفته پیش خیلی فرق کرده‌اند.» او از اعلام تاریخ مذاکرات آتی با ایران خودداری کرد، اما به خبرنگاران گفت که جزییات بیشتر را اعلام خواهند کرد.ترامپ منطبق بر همان الگوریتم رفتاری گذشته همچنان تلاش می‌کند ایران را تحت فشار قرار دهد اما در نهان نمی‌خواهد وارد رویارویی مستقیم تن به تن با ایران شود. به صراحت مشخص است که مساله ایران بخش مهمی از گفت‌وگوها را تشکیل داده است. ترامپ بار دیگر مدعی شد که برنامه هسته‌ای ایران کاملا نابود شده و ایران به دنبال صلح با امریکا است. در مقابل، نتانیاهو نیز ادعا کرد که ایران به دنبال ساخت 20 هزار موشک برای استفاده علیه اسراییل است و با کمک امریکا دستاوردهای بسیاری در این زمینه داشته‌اند. برخی تحلیلگران این سفر را به منزله صدور مجوز امریکا برای عملیات گسترده‌تر اسراییل علیه ایران می‌دانند اما این فرض با چالش‌های جدی در عمل مواجه است. گزینه مطلوب واشنگتن جنگ اشباح در منطقه خاکستری و در فضای نه جنگ، نه صلح است. واشنگتن فعلا تلاش می‌کند تهران را گرفتار فشار حداکثری نگه دارد.
فشار داخلی از واشنگتن تا تل‌آویو
مصرف داخلی برای مقابله با فشار منتقدین داخلی یک مولفه مهم در دیدار رییس‌جمهوری امریکا و نخست‌وزیر اسراییل محسوب می‌شود. نتانیاهو که در داخل سرزمین اشغالی با فشارها و انتقادات فزاینده‌ای مواجه است، به دنبال تقویت جایگاه خود و کسب حمایت بین‌المللی برای سیاست‌هایش در قبال غزه و ایران است.او می‌داند که اپوزیسیون اسراییل و جمعیت عمدتا لیبرال سرزمین اشغالی تنها منتظر فرصت برای تسویه حساب با او هستند. مصیبت نتانیاهو اینجاست که نه هم حزبی‌های او در حزب لیکود و نه احزاب دست راستی چشم دیدن او را ندارند.حیات سیاسی نخست وزیر اسراییل به نظر رییس‌جمهوری امریکا گره خورده است. برای ترامپ نیز این دیدار فرصتی برای نشان دادن قدرت دیپلماتیک و توانایی خود در حل بحران‌های بین‌المللی است. انتخاب احتمالی «زهران ممدانی» کاندیدای جنجالی دموکرات‌ها به عنوان شهردار نیویورک در اردوگاه جمهوری‌خواهان یک اتفاق خطرناک است که دامنه آن به انتخابات میان‌دوره‌ای هم کشیده خواهد شد. لایحه مالیاتی «زیبا و باشکوه» و حملات لفظی «ایلان ماسک» یک وضعیت ناخوشایند برای کاخ سفید است. ترامپ با ناکامی در پایان دادن به پرونده‌های بین‌المللی دیگر، به دنبال رسیدن به آتش‌بس در غزه است تا بتواند آن را به عنوان یک دستاورد برای خود مطرح کند. می توانیم بگوییم نیاز به کسب دستاورد نقطه اشتراک ویژه رییس‌جمهوری امریکا و نخست‌وزیر اسراییل است اما همین مولفه در لحظه ممکن است به عامل افتراق آنها تبدیل شود.
چالش پیچیده
خبرگزاری آسوشتیدپرس در تحلیل شام در اتاق آبی کاخ سفید می‌نویسد که روابط میان ترامپ و نتانیاهو اکنون به‌ طرز بی‌سابقه‌ای هماهنگ به‌نظر می‌رسد، به ‌ویژه پس از تصمیم ترامپ برای ورود مستقیم به جنگ اسراییل با ایران از طریق حملات به تاسیسات هسته‌ای ایران، اما همیشه چنین نبوده است. تنها در سفر قبلی نتانیاهو به واشنگتن در ماه آوریل، ترامپ در نشست خبری اعلام کرد که امریکا وارد مذاکرات با ایران بر سر پرونده هسته‌ای می‌شود؛ تصمیمی که نتانیاهو را غافلگیر کرد و عملا طرح‌های نظامی اسراییل را متوقف ساخت. نتانیاهو می‌داند که در لحظه ممکن است توسط ترامپ با ادبیاتی سخیف و تحقیرآمیز مخاطب قرار بگیرد؛ بنابراین تلاش می‌کند ضمن توجه به غریزه خودشیفته ترامپ، خود را مطیع نشان دهد. ادبیات نخست‌وزیر اسراییل در تمکین به دیکته ترامپ درباره آتش‌بس به خودی خود یک وضعیت سردرگم‌کننده برای نتانیاهو است. همزمان، ترامپ در ازای تلاش‌هایش، انتظار امتیازاتی از نتانیاهو دارد. درخواست رییس‌جمهوری امریکا برای لغو پرونده فساد نخست‌وزیر اسراییل، اقدامی که مداخله مستقیم در امور داخلی اسراییل محسوب می‌شود؛ همین رویکرد منجر به نوعی نارضایتی مضمن در قلب سرزمین اشغالی شده است. در میان همه ذوق مرگی‌های نتانیاهو از حمایت‌های ترامپ یک چالش پیچیده وجود دارد. الگوریتم ذهنی «مرد دیوانه» مبتنی بر سود و زیان است که امکان تغییر در لحظه وجود دارد. نتانیاهو می‌داند که اگر لحظه‌ای کاخ سفید احساس کند که نخست‌وزیر اسراییل خارج از خواسته‌های واشنگتن حرکت می‌کند؛ تل‌آویو مجازات خواهد شد. فراموش نکنیم که ترامپ به دنبال یک راه‌حل سریع و دیپلماتیک برای نمایش قدرت خود است، درحالی که نتانیاهو ممکن است به دنبال تکمیل اهداف نظامی یا حتی استفاده از وضعیت جنگی برای حفظ بقای سیاسی خود باشد که این دو رویکرد لزوما همسو نیستند. حالا در این معادله امکان معامله بین تهران و واشنگتن به یک مخمصمه تبدیل خواهد شد. نتانیاهو می‌داند که مشارکت امریکا در حمله محدود به ایران یک اقدام تاکتیکی است که تحت تاثیر تهران و مولفه‌های خاورمیانه امکان تغییر دارد. هرچند هر دو در مقابله با ایران هم‌نظرند، اما در مورد نحوه و میزان این مقابله و همچنین امکان یا ماهیت یک توافق با ایران، اختلافات عمیقی می‌تواند وجود داشته باشد. نتانیاهو ممکن است نگران باشد که ترامپ برای کسب یک دستاورد دیپلماتیک، به ایران امتیازاتی بدهد که اسراییل آن را خطرناک می‌داند. سناریوی توافق تهران و واشنگتن یک معادله محال است اما در نگاه اسراییلی‌ها هر سناریویی امکان وقوع دارد، بنابراین همه تمرکز نتانیاهو به جنگ مستقیم ایران و امریکاست.

*