خبرنگار ایرانی چگونه با گورباچف مصاحبه کرد؟

«زمانی که با گورباچف مصاحبه‌ می‌کردم به من گفت ۶ ماه فقط مطالعه کردیم که تو که هستی و از کجا آمدی، شبکه خصوصی هستی یا دولتی، چقدر بیننده دارد و اصلا خود تو که هستی. اینگونه نیست که خیلی راحت بروی جلوی رئیس‌جمهور یک کشور بایستی و از او سوال کنی. مگر الکی است؟ ما در داخل این کارها را کردیم.»

این جملات بخشی از صحبت‌های محمد ساجدی ـ خبرنگار پیشکسوت ـ است که در طول ۴۵ سال فعالیت خبری، تجربه مصاحبه‌ با روسای جمهور جهان را دارد.

او در گفت‌وگویی با ایسنا، علت فقدان برنامه‌های گفت‌وگو محور با مقامات جهانی در رسانه‌های داخلی را تحلیل کرد. وی نبود نیروی متخصص تربیت‌شده، ضعف زیرساختی، اولویت‌ ندادن به برندسازی سیاسی و فقدان انگیزه را از دلایل اصلی این خلأ دانسته و ویژگی‌های خبرنگار ایده‌آل برای جلب نظر مقامات بین‌المللی را برشمرد.

در این زمینه بخوانید:

محمد دلاوری پاسخ داد: چگونه مقامات جهان را مقابل دوربین تلویزیون و رسانه‌های ایران بنشانیم؟

محمد ساجدی، خبرنگار باسابقه صداوسیما که تجربه مصاحبه با مقامات کشورها را دارد، در گفت‌وگویی با ایسنا درباره اینکه برخی معتقدند در حوزه برندسازی برنامه‌های سیاسی باید فراتر عمل کنیم و مانند سایر مجریان و خبرنگاران مطرح جهان، امکان گفتگو با مقامات کشورهای دیگر را فراهم کنیم، در پاسخ به اینکه دلیل این مسئله چیست؟ به تجربیات فردی خود در این زمینه اشاره و نکاتی را مطرح می‌کند.

گفت‌وگو با ۱۰۰ تن از روسای جمهور جهان

ساجدی که در قالب کتاب «آقای خبرنگار» مجموعه‌ای از مصاحبه‌هایش با شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی جهان در طول ۴۵ سال فعالیت خبری‌اش را منتشر کرده است، در پاسخ به اینکه خبرنگار یا مجری باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد تا مقامات جهانی برای گفت‌وگو پاسخ مثبت دهند و چرا در رسانه‌های ما به ندرت چنین برنامه‌هایی وجود دارد؟ اظهار می‌کند: من شخصاً در طول ۴۵ سال گذشته با حدود ۱۰۰ تن از روسای جمهور جهان گفت‌وگو داشته‌ام که جلد اول کتاب آن نیز منتشر شده است. پیش از انقلاب چنین رویدادی در کشور ما رخ نداده بود. دلیل اصلی این است که ما در این زمینه نیروی متخصص تربیت نکرده‌ایم. از ابتدای انقلاب تاکنون، خبرنگاران خارجی بسیاری با مقامات ما مصاحبه کرده‌اند از دوران بنی‌صدر به بعد، اما خبرنگار داخلی که برای گفتگو با شخصیت‌های جهانی اقدام کند، بسیار اندک بوده و شاید من تنها نمونه باشم؛ آن هم به دلیل کار دلی خودم بوده است. از سویی، انگیزه و اولویت کافی وجود نداشته، دغدغه‌های کشور بسیار است و در شرایط سخت اقتصادی، به این حوزه توجه نشده است. امروز می‌خوانم ۶۰۰ میلیون نفر در دنیا خبر مصاحبه تاکر کارلسون خبرنگار آمریکایی با رئیس‌جمهور پزشکیان را دیدند، قبل از آن هم با پوتین ملاقات داشته، خب چرا ما این کارها را نمی‌توانیم انجام دهیم.

خبرنگار ایرانی چگونه با گورباچف مصاحبه کرد؟

تفکر حاکم بر صداوسیما اجازه چنین جسارتی را نمی‌دهد

این خبرنگار پیشکسوت همچنین با یادآوری اینکه که زیرساخت رسانه‌ای لازم برای چنین مصاحبه‌هایی فراهم نبوده است، می‌گوید: در دوره مدیریت اسبق سازمان صداوسیما از آقای ضرغامی و حتی آقای جبلی، درخواست مصاحبه با رهبران جهانی را مطرح کردم، اما تفکر حاکم بر صداوسیما اجازه چنین جسارتی را نمی‌دهد. حتی در زمان مدیریت پیشین شبکه خبر به درخواست خودشان که به من گفتند می‌توانی با جورج بوش (رییس جمهور وقت امریکا) صحبت کنی، من وقت گرفتم، پذیرفتند و به من گفتند سوال بدهید، زمانی که به مدیران گفتم، جسارت این کار را نداشتند و اجازه ندادند. وقتی به آقای ضرغامی گفتم گفتند من چک سفید امضا به تو می‌دهم، گفتم من چک نمی‌خواهم، مجوز بده و رفتند که مجوز بدهند. نه جسارت آن را دارند و نه تفکرش را. امیدوارم در کشورمان یک روزنامه‌ یا رسانه‌ای این جسارت را پیدا کند. همین حالا از شخصیت‌هایی مانند بن سلمان (ولیعهد عربستان)، امیر قطر، اردوغان و رئیس جمهور پاکستان، وقت برای مصاحبه‌ دارم و پیش از این هم داشته‌ام، اما این اقدامات در رسانه ملی جدی گرفته نشد و رها شد. مصاحبه‌هایی هم که انجام شده، معمولاً تصادفی و بدون پشتوانه سازمانی بوده‌اند.

مجریان ما سخنوران خوبی هستند اما شَم سیاسی کافی ندارند

او درباره ویژگی‌های یک خبرنگار برای پذیرفته شدن توسط مقامات جهانی، اظهار می‌کند: اطلاعات و آگاهی بالا نسبت به مسائل روز جهان، انگیزه شخصی و تعهد حرفه‌ای و نه صرفاً شعارزدگی، تسلط علمی و فن بیان قوی و پایبندی به چهارچوب‌های نظام در گفتگوها از جمله این ویژگی‌هاست. متأسفانه برخی مجریان در کشور ما سخنوران خوبی هستند اما سواد یا شَم سیاسی کافی ندارند. ترکیب همه این ویژگی‌ها ضروری است. مخاطب جهانی (مثلاً در یوتیوب) بدون تعصب، تنها به محتوای باکیفیت توجه می‌کند. در کشور ما نه تنها نیروی متخصص در این حوزه تربیت نشده، بلکه معدود افرادی که توانایی دارند، خودشان به صورت انفرادی اقدام می‌کنند. به شدت آرزو می‌کنم نهادی پیدا شود و این مصاحبه‌ها انجام شود، خیلی دور هم نیست.

مصاحبه‌هایم عموماً دلی بود

ساجدی در پاسخ به اینکه با توجه به تجربه شما در گفتگو با رهبران جهان، چرا این روند در رسانه تداوم نیافت؟ توضیح می‌دهد: این اقدامات عموماً فردی و دلی و مقطعی بود و پشتوانه سازمانی نداشت. وقتی خاطرات این گفت‌وگوها را مرور می‌کنم خودم تعجب می‌کنم که چطور برای مصاحبه قرار می‌گذاشتم. همین حالا هم این امکان وجود دارد اما به دلیل مسائل مالی این مصاحبه‌ها امکان‌پذیر نیست. مثلاً برای مصاحبه با وزیر خارجه روسیه، خودم شخصاً اقدام کردم، در یک شب زمستانی با دمای زیر صفر، دوستی از مسکو تماس گرفت و گفت وزیر خارجه روسیه نیمه‌شب به وقت تهران در فرودگاه حاضر می‌شود. با وجود سرمای شدید به فرودگاه رفتیم و موفق به گفتگو شدیم. حتی از رئیس جمهور روسیه درخواست مصاحبه کردم که پس از دو ماه موافقت شد و چه مصاحبه جنجالی هم شد اما متأسفانه همکاری لازم از سوی سازمان صداوسیما وجود نداشت. من می‌گفتم مصاحبه‌ها با من، اگر خراب شد، به همه بگویید کار من بوده ولی هزینه کنید، چرا نباید پشت چنین کارهای بزرگی بایستید آن هم در دنیایی که رسانه‌ها رقابت وحشتناکی با یکدیگر دارند. زمانی هم که با گورباچف مصاحبه‌ می‌کردم به من گفت ۶ ماه فقط مطالعه کردیم که تو که هستی و از کجا آمدی شبکه خصوصی هستی یا دولتی، چقدر بیننده دارد و اصلا خود تو که هستی. اینگونه نیست که خیلی راحت بروی جلوی رئیس‌جمهور بایستی و از او سوال کنی. مگر الکی است؟ ما در داخل این کارها را کردیم در حالی که مجری و خبرنگار برند و مختصات خود را دارد.

ساجدی که این روزها در رادیو و با برنامه «سایه‌ روشن تاریخ» با تکیه بر تجربیات خود به عنوان خبرنگار، روایتی از تجربه‌های مطبوعاتی و مصاحبه‌های بین‌المللی با چهره‌های سیاسی مطرح جهان را ارائه می‌کند، بر این باور است که حقیقتاً جای خالی یک برنامه حرفه‌ای با بیش از ۲۰۰ میلیون مخاطب بالقوه برای گفتگو با مقامات کشورهای همسایه و جهانی، در رسانه ما حس می‌شود.

او در پایان گفت: چنین برنامه‌ای می‌توانست بسیار تأثیرگذار باشد اما این خلأ همچنان پابرجاست و راه انداختن چنین برنامه‌ای تمام هم و غم من است.

*