نگرانی در کرمان

یک کنشگر میراث فرهنگی با ابراز نگرانی از ساخت دو سازه در مجاورت میدان ارگ و فرمانداری قدیم کرمان گفت: این بناها در حریم آثار ثبت ملی قرار گرفته و منظر جهانی بازار و کاروانسرای گنجعلی‌خان را خدشه‌دار کرده‌اند.

امید ابراهیمی، کنشگر و دوستدار میراث فرهنگی استان کرمان و رییس انجمن دیده‌بان میراث کارمانیا، در گفت‌وگو با ایسنا درباره تعرض صورت‌گرفته، توضیح داد: بازار کرمان از جمله مجموعه‌های بسیار ارزشمند تاریخی است که در دوره‌های مختلف تاریخی ساخته شده است. این میان، مجموعه‌ای به نام گنجعلی‌خان که حدود چهارصد سال پیش ساخته شده، بخش مهمی از این محدوده بازار را شکل داده است. در همین محدوده، آثار ثبت ملی بسیاری قرار دارد. در کنار مجموعه گنجعلی‌خان، میدان ارگ را داریم و اگر به سمت غرب حرکت کنیم، سه اثر ثبت ملی دیگر نیز به چشم می‌خورند؛ فرمانداری کرمان، سالن باشگاه افسران یا موزه ارتش و نیز حصار قدیمی شهر کرمان.

او اضافه کرد: در این محدوده تقریباً نزدیک به ٢٠ اثر ثبت ملی جای گرفته است. افزون بر این، کاروانسرای گنجعلی‌خان حدود دو سال پیش به ثبت جهانی رسید و مسجد گنجعلی‌خان نیز در کنار همین کاروانسرا قرار دارد، که امسال در پرونده مساجد ایرانی برای ثبت جهانی بررسی می‌شود.

این کنشگر میراث فرهنگی افزود: حال، در میان این همه آثار ارزشمند و گران‌بها، دو سازه در حال ساخت است که جای نگرانی دارد. یکی از آن‌ها درست در مقابل میدان ارگ قرار گرفته است. این بنا دو طبقه است و هنوز ارتفاع آن چندان بالا نرفته است اما باید هشدار داد تا میراث فرهنگی کاملاً مراقب باشد ارتفاع این ساختمان بیش از این افزایش نیابد و همچنین نمای آن با ساختار بازار و بافت تاریخی کرمان همخوانی و تناسب داشته باشد.

این کنشگر میراث فرهنگی ادامه داد: از سوی دیگر، دقیقاً روبه‌روی فرمانداری قدیم کرمان، که خود اثری ثبت ملی است، و در ضلع شمالی همان ساختمانی که پیش‌تر اشاره کردم، بنایی پنج‌طبقه ساخته شده است. این ساختمان به‌طور آشکار منظر جهانی کاروانسرای گنجعلی‌خان و در حقیقت تمام این محدوده را تحت تأثیر قرار داده و چهره آن را برهم زده است. این اتفاق نه‌تنها در اثر جهانی کاروانسرا تأثیر گذاشته، بلکه کلیت منظر جهانی شهر کرمان را نیز خدشه‌دار کرده است.

ابراهیمی اظهار کرد: این بناها در حریم آثار ثبت ملی قرار دارند و در منظر جهانی شهر کرمان نیز اثرگذاراست. این موضوع یک هشدار جدی است که باید به گوش میراث فرهنگی و شهرداری کرمان رسانده شود؛ زیرا این محدوده، بافت تاریخی و منظر جهانی شهر کرمان است و نیازمند حساسیت بسیار بالاست. چگونه ممکن است ساختمانی پنج‌طبقه بدون دریافت مجوز میراث فرهنگی ساخته شود؟ و چگونه شهرداری پروانه چنین ساختمانی را صادر کرده است؟ این مسئله‌ای است که باید نهادهای نظارتی نیز به آن توجه کنند و مانع تکرار چنین تخلفاتی شوند.

این کنشگر میراث فرهنگی به پیشینه ساخت‌وسازها در حریم بازار کرمان اشاره کرد و افزود: در گذشته، پیش از آنکه کاروانسرا و مسجد گنجعلی‌خان در فهرست جهانی ثبت شوند، ساخت‌وسازهایی در این محدوده صورت گرفته که متأسفانه با ارتفاع نامناسب، حریم بازار و محدوده تاریخی کرمان را مخدوش کرده است، از جمله ساخت سیتی‌سنترها و ساختمان‌هایی که در دهه‌های گذشته بنا شدند. در آن زمان نه منظر جهانی مطرح بود، نه میراث فرهنگی آن قدرت و نفوذ لازم را برای حفاظت داشت و نه آثار ثبت ملی با این حساسیت مورد مراقبت قرار می‌گرفتند. اما اکنون شرایط کاملاً متفاوت است. امروز آثار ثبت ملی برای ما اهمیت ویژه‌ای دارند و منظر جهانی شهر کرمان نیز به رسمیت شناخته شده است. بنابراین، توجه و مراقبت از این محدوده باید چندین برابر شود و میراث فرهنگی باید پیش‌دستانه عمل کند تا از وقوع حوادث ناگوار جلوگیری شود. به‌ویژه لازم است اطمینان حاصل شود ساختمانی که در حریم میدان ارگ قرار گرفته، بیش از این بلند نشود و ساختمانی که در حریم فرمانداری و بناهای تاریخی خیابان معلم قرار دارد، طبقات غیرمجاز آن کاهش یابد.

ابراهیمی گفت: حتی می‌توان به موضوعات گذشته نیز پرداخت، برای مثال، مخابرات کرمان در کنار فرمانداری، موزه ارتش و حصار قدیم شهر چندین دکل بلند نصب کرده است که منظر جهانی این محدوده را مخدوش کرده‌اند. این نیز مسئله‌ای است که باید پیگیری شود و از میراث فرهنگی انتظار می‌رود در این زمینه فعالانه عمل کند تا منظر جهانی شهر کرمان هر چه زیباتر و دل‌نشین‌تر جلوه کند.

*