تعارض آمریکا و اسرائیل بر سر نقش ترکیه در غزه

بر اساس گزارش روزنامه آمریکایی، واشنگتن به دلیل نقش‌آفرینی ترکیه در طرح صلح ترامپ برای غزه خواستار نقش محوری آنکارا در روند بازسازی این باریکه است، اما این چشم‌انداز، نگرانی و مخالفت رژیم صهیونیستی را موجب شده است.

به گزارش ایسنا، روزنامه «واشنگتن پست» نوشت: هر چند ترکیه برای تقریبا ۲ دهه روابط نزدیک با حماس داشته اما به دلیل استفاده‌اش از این روابط برای راضی کردن این گروه فلسطینی به توافق آتش‌بس با اسرائیل مورد تحسین «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا قرار گرفته است.

طبق این گزارش، آمریکا حالا نقشی محوری برای ترکیه در زمینه پیشبرد طرح صلح غزه متصور شده که باعث نگرانی و مخالفت مقام‌های رژیم صهیونیستی است چون این رژیم، ترکیه را به گروه‌هایی همچون حماس بسیار نزدیک می‌داند و در عین حال به عنوان یک رقیب اصلی بر سر گسترش نفوذ در غرب آسیا تلقی می‌کند.

به نوشته روزنامه آمریکایی دیدگاه‌های مخالف بر سر نقش ترکیه در بازسازی غزه و چگونگی مشارکت آن در نیروی موسوم به نیروی ثبات بین‌المللی در غزه باعث یکی از بزرگترین چالش‌ها برای پیشبرد طرح صلح و وارد شدن به مرحله بعدی شده است.

ترکیه که در تلاش‌های قبلی برای پایان دادن به جنگ غزه عمدتا در حاشیه قرار گرفته بود «حالا مشتاق است نقش خود را در قانع کردن حماس به آزادسازی همه زندانی‌های زنده تحت اختیارش در غزه بزرگنمایی کند. «اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه گفته است کشورش خواستار تامین کمک‌های بشردوستانه برای نوار غزه بوده و مسئولیتی مهم پیرامون بازسازی و بازیابی وضعیت در آنجا دارد. او حتی از مشارکت سربازان کشورش در نیروی ثبات بین‌المللی در غزه استقبال کرده است.

تحلیلگرانی که تحولات ترکیه را از نزدیک پیگری می‌کنند می‌گویند مشارکت ترکیه در روند صلح و بازسازی در نوار غزه باعث بهبود روابطش با آمریکا و برجسته شدن آنکارا به عنوان یک بازیگر دیپلماتیک کلیدی خواهد شد. ناظران همچنین می‌گویند از طرفی نقش پررنگ ترکیه در این روند می‌تواند باعث تقویت محبوبیت اردوغان در بین پایگاه حامیان محافظه‌کارش و برجسته سازی او به عنوان یک رهبر جهانی مسلمانان شود.

در مقابل اما نگرانی شدیدی در میان اسرائیلی‌ها پیرامون چشم انداز نقش پررنگ ترکیه در نوار غزه به وجود آمده و آنها مدعی هستند «این بلندپروازی‌های ترکیه موجب خواهد شد نیروهای متخاصم در حیاط خلوت اسرائیل حضور یابند.»

«مایکل میلشتاین»، رئیس سابق بخش امور فلسطینی «امان»، اداره اطلاعات نظامی رژیم صهیونیستی، اظهار کرد: «این ایده که ترکیه‌ای‌ها و گروه‌های ترکیه‌ای وارد غزه شوند اسرائیلی‌ها را بعد از تلاش‌های زیاد برای جلوگیری از مداخله ترکیه دیوانه می‌کند. آنها دشمن رسمی ما نیستند اما واضح است که شریک اسرائیل هم نیستند.»

در حالی که به نوشته واشنگتن پست اردوغان در طول دولت دونالد ترامپ تلاش کرده روابط شخصی گرمی با این رئیس جمهور آمریکا برقرار کند، «مایکل اورن»، سفیر سابق رژیم صهیونیستی در آمریکا می‌گوید چنانچه «در نهایت ترکیه، قطر و اخوان المسلمین در غزه حضور یابند، وضعیتی بسیار خطرناک ایجاد خواهد شد.»

در ادامه این مطلب تصریح شده سیاستمداران و دیپلمات‌های اسرائیلی در عرصه‌های عمومی و خصوصی در حال فشار وارد کردن به منظور لغو هر گونه طرح آمریکا برای حضور ترکیه‌ای ها در غزه هستند. آنها چند بار اصرار داشته‌اند «دوستان آمریکایی»‌ اسرائیل اعتراضاتش را قبول دارند.

«بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر رژیم صهیونیستی در واکنش به هشدارهای سازمان‌های امنیتی این رژیم در قبال احتمال ورود ترکیه به غزه گفت: «اسرائیل مشخص خواهد کرد کدام نیروها از نظرش غیرقابل قبول هستند و این البته برای آمریکا نیز قابل قبول است.»

«جی.دی ونس»، معاون رئیس جمهور آمریکا، ماه گذشته در سفر خود به سرزمین‌های اشغالی گفت که ایالات متحده « چیزی را به دوستان اسرائیلی خود از جنبه حضور نیروهای خارجی در خاک آنها تحمیل نخواهد کرد، اما ما فکر می‌کنیم که ترکیه‌ای‌ها می‌توانند نقش سازنده‌ای ایفا کنند و صادقانه بگویم، آنها قبلا هم نقش بسیار سازنده‌ای ایفا کرده‌اند و ما از این بابت بسیار سپاسگزاریم.» او سوالات مربوط به حمایت ترکیه از حماس را رد کرد و گفت: «راه رسیدن به صلح، تمرکز بر آینده است.» هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه نیز روز جمعه در یک سخنرانی عمومی گفت برنامه‌های مربوط به نیروی ثبات غزه «در حال حاضر در حال بحث» است و ارتش ترکیه « جلساتی با همتایان خود به منظور بحث درباره تحولات ضروری حال حاضر و آینده در ارتباط با یک تشکیلات نظامی بالقوه برگزار می‌کند..»

«علی آیدینتاش‌باش» کارشناس عضو اندیشکده بروکینگز عنوان کرد: «آنکارا با وجود حمایت سیاسی خود از آرمان حماس به این گروه اجازه ساختن یک زیرساخت نظامی یا مالی در ترکیه که بتواند از آن برای پشتیبانی از حملات علیه اسرائیل استفاده کند نداده است. ترکیه عمدتا در قبال در پیش گرفتن چنین خط مشی احتیاط داشته است.»

مقام‌های اسرائیلی مدعی هستند هر گونه پشتیبانی ترکیه از حماس در نهایت به نفع فعالیت‌های نظامی تمام خواهد شد.

پیش از عملیات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس و شروع جنگ غزه ، ترکیه و اسرائیل در حال بهبود روابط دوجانبه خود بودند اما از آن زمان به این سو اردوغان به عنوان یکی از صریح‌ترین منتقدان عملیات ارتش اسرائیل علیه غزه ظاهر شده و سال گذشته میلادی ترکیه به پرونده شکایت آفریقای جنوبی از اسرائیل به دلیل ارتکاب نسل‌کشی در دیوان بین‌المللی دادگستری پیوست.. اردوغان پس از حملات ۷ اکتبر، پیوسته از حماس به عنوان یک جنبش مقاومت مشروع حمایت کرده و آن را «سازمان آزادی‌بخش» نامیده است.

به نوشته واشنگتن پست، یک دیپلمات عرب که نامش را فاش نساخت تصریح داشت ترکیه در ابتدای جنگ غزه خودش را در نقش یک واسطه و میانجی‌گر مطرح می‌ساخت در حالی که در اکثر مواقع توسط دولت «جو بایدن»، رئیس جمهور سابق ایالات متحده و همین طور بخش زیادی از کشورهای جهان عرب به حاشیه رانده شده بود.

اما به گفته تحلیلگران سیاسی بازگشت ترامپ به کاخ سفید باعث به وجود آمدن گشایشی برای ترکیه شد.

در طول دولت اول دونالد ترامپ روابط واشنگتن و آنکارا سرد بود به نحوی که آمریکا حتی ترکیه را از برنامه تولید جنگنده‌های اف-۳۵ به دلیل اقدام آنکارا در خریدن سامانه پدافند موشکی اس-۴۰۰ از روسیه کنار گذاشته و به آن اجازه دستیابی به این جنگنده‌های رادارگریز را نداد.

اما در ماه‌های اخیر تلاش‌های اردوغان در راستای پیشبرد طرح آتش‌بس غزه باعث تقویت جایگاه ترکیه در واشنگتن شده هر چند که اردوغان در جریان سفر ماه سپتامبرش به واشنگتن و دیدارش با ترامپ نتوانست مساله معامله بر سر جنگنده‌های اف-۳۵ را حل‌وفصل کند.

شرکت‌های ترکیه‌ای در میان پیمانکاران بین‌المللی پیشرو قرار داشته و دهه‌ها تجربه در پروژه‌های زیرساختی استراتژیک و بزرگ دارند و این سبب می‌شود که مشارکت آنکارا در بازسازی غزه منطقی باشد. شرکت‌های ترکیه‌ای همچنین تجربه گسترده‌ای در پاکسازی ویرانه‌ها پس از زلزله‌های بزرگ دارند که می‌تواند این شرکت‌ها را برای رسیدگی به آوارهای وسیع غزه مناسب کند. این قراردادها بسیار پرسود به نظر می‌رسند و هزینه‌های بازسازی پیش‌بینی‌شده به میلیاردها دلار می‌رسد.

*