آمار جمعیت جهان چقدر دقیق است؟

یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که ماهیت تکثیر بشریت احتمالاً به‌شدت کمتر از حد واقعی گزارش شده یا جمعیت انسان‌ها روی کره زمین به‌مراتب بیشتر از آمار تخمینی منتشر شده است.

به گزارش ایسنا، به نقل از خبرآنلاین، درحالی‌که اکثر تخمین‌های بین‌المللی جمعیت فعلی انسان‌های ساکن بر روی کره زمین را حدود ۸.۲ میلیارد نفر می‌دانند، یک مطالعه نشان می‌دهد که ممکن است در این آمار جمعیت مناطق روستایی به‌شدت کمتر از حد واقعی نشان داده شده باشد.

بدون هیچ تردیدی، انسان خردمند امروزی (هومو ساپین‌ها)، موفق‌ترین گونه پستانداران در تاریخ کره زمین هستند. گونه انسان تقریباً در هر قاره‌ای حتی در شرایط نامساعد مختلف رشد می‌کند و تعداد انسان‌ها حداقل یک میلیارد بیشتر از نزدیک‌ترین رقیبشان یعنی موش‌هاست.

البته یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که ماهیت تکثیر بشریت احتمالاً به‌شدت کمتر از حد واقعی گزارش شده؛ یا به زبانی دیگر جمعیت انسان‌ها روی کره زمین به‌مراتب بیشتر از آمار تخمینی منتشر شده است.

جمعیتی بیشتر از پیش‌بینی‌ها

طبق اکثر تخمین‌ها، جمعیت انسان‌های روی زمین حدود ۸.۲ میلیارد نفر برآورد شده؛ اما جوسیاس لانگ-ریتر، محقق پسادکترای دانشگاه آلتوی فنلاند و نویسنده اصلی این مطالعه معتقد است که در این تخمین‌ها ممکن است جمعیت مناطق روستایی با حاشیه کمتری نسبت به واقعیت نشان داده شده باشد.

لانگ-ریتر دراین‌باره گفت: «وقتی متوجه شدیم که جمعیت واقعی ساکن در مناطق روستایی بسیار بیشتر از چیزی است که داده‌های جهانی جمعیت نشان می‌دهند، واقعاً حیرت‌زده شدیم. جمعیت‌های روستایی در طول دوره موردمطالعه، بسته به مجموعه داده‌ها، بین ۵۳ درصد تا ۸۴ درصد کمتر از حد واقعی تخمین زده‌شده‌اند؛ این نتایج واقعاً قابل‌توجه هستند؛ چرا که از این مجموعه داده‌ها در هزاران مطالعه استفاده‌شده و با اتکا به آن‌ها تصمیمات زیادی گرفته می‌شود و این در حالی است که دقت تخمین جمعیت به‌طور سیستماتیک ارزیابی نشده است.»

اما سؤالی که مطرح می‌شود این است که دقیقاً چگونه می‌توان دقت مجموعه داده‌های جهانی را که در وهله اول برای استخراج کل جمعیت استفاده می‌شوند، مورد آزمایش و صحت‌سنجی قرار داد؟

لانگ-ریتر که سابقه مدیریت منابع آب را دارد، برای صحت سنجی دقت این بررسی، به نوع دیگری از داده‌های جمعیتی که از پروژه‌های سد روستایی جمع‌آوری‌شده بود، نگاه کرد (۳۰۰ پروژه از این قبیل در ۳۵ کشور). این داده‌ها متمرکز بر سال‌های ۱۹۷۵ تا ۲۰۱۰ بودند و این آمارگیری‌های جمعیت یک مجموعه داده مهم را برای مقایسه با سایر کل جمعیت‌های محاسبه‌شده توسط سازمان‌هایی مانند WorldPop، GWP، GRUMP، LandScan و GHS-POP (که در این مطالعه نیز تجزیه‌وتحلیل شدند) ارائه کردند.

لانگ-ریتر در این رابطه توضیح داد: «وقتی سدی ساخته می‌شود، مناطق بزرگی به زیر آب می‌روند و مردم باید جابجا شوند. جمعیت جابجا شده معمولاً دقیقاً شمارش می‌شود؛ چرا که شرکت‌های سدسازی باید به افراد آسیب‌دیده غرامت پرداخت کنند. این آمار محلی، برخلاف مجموعه داده‌های جهانی جمعیت، آمار جامع و دقیقی از جمعیت را ارائه می‌دهند که تحت تأثیر مرزهای اداری مخدوش نمی‌شوند. ما در ادامه این داده‌ها را با اطلاعات مکانی حاصل از تصاویر ماهواره‌ای ترکیب کردیم.»

چرا آمار دقیق نیست؟

بخشی از این مغایرت‌ها احتمالاً از این واقعیت ناشی می‌شود که خیلی از کشورها منابع لازم برای جمع‌آوری دقیق داده‌ها را ندارند و دشواری سفر به مناطق دورافتاده روستایی باعث افزایش مغایرت در سرشماری‌ها می‌شود. دقیق نبودن آمار جمعیت‌های روستایی در سراسر جهان، تأثیر زیادی بر این جوامع خواهد داشت؛ به‌ویژه اینکه از آمار همین سرشماری‌ها برای تعیین نحوه تقسیم منابع حیاتی استفاده می‌شود.

مخالفان این نظریه

البته همه با این نظریه مطرح‌شده، موافق نیستند. استوارت گیتل-باستن از دانشگاه علم و صنعت هنگ‌کنگ دراین‌باره به این نکته اشاره کرده که گرچه سرمایه‌گذاری در جمع‌آوری داده‌های جمعیت روستایی اقدام مفیدی است، ولی این ایده که زمین شاید چند میلیارد بیشتر از آنچه ما فکر می‌کردیم جمعیت داشته باشد، واقعاً بعید است. او دراین‌باره گفت: «اگر واقعاً این مقدار عظیم را کمتر از حد واقعی شمرده باشیم، این خبر بسیار بزرگی است؛ چراکه با تمام سال‌ها و هزاران مجموعه داده دیگر در تضاد است»

شاید در تلاش برای شمارش چنین جمعیت عظیمی، مغایرتی چند صد یا شاید حتی چند هزارنفری وجود داشته باشد؛ اما مغایرتی در سطح چند میلیون یا حتی میلیاردها نفر، درک ما از سکونت انسان در این سیاره را به هم خواهد ریخت و بدین ترتیب دانشمندان قبل از تجدیدنظر در دهه‌ها تحقیق بر روی مجموعه داده‌ها، به شواهد کمی بیشتری نیاز خواهند داشت.

*