اختلاف آماری در مصرف مواد مخدر دارویی

دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به چالش‌های تأمین مواد اولیه دارویی و اختلاف آمارها در حوزه غذا و دارو و درمان، از بررسی طرح کشت «شقایق الیفرا» برای جبران کسری داروهای مخدر پایه خبر داد و تأکید کرد: این طرح تحت پروتکل‌های سخت‌گیرانه داخلی و بین‌المللی دنبال می‌شود و پیش‌بینی می‌شود حداکثر تا یک ماه آینده تصمیم نهایی درباره آن اتخاذ شود.

سردار حسین ذوالفقاری در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به چالش تأمین مواد اولیه دارویی در کشور توضیح داد: نیاز کشور در این حوزه به دو بخش تقسیم می‌شود؛ بخش نخست مربوط به دارو و درمان مورد استفاده عمومی است؛ از داروهای مورد استفاده در اتاق‌های عمل گرفته تا سایر دارویی که نیازمند مواد مخدر هستند. بخش دوم نیز به تأمین داروهای درمان اعتیاد مربوط می‌شود.

دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به برخی ابهامات آماری در این زمینه افزود: این روزها نیز آمارهای متفاوتی مطرح می‌شود که چالش برانگیز شده و برخی صاحب‌نظران گفته‌اند که اساسا مشخص نیست میزان مصرف کشور چه میزان است. این درحالیست که در سال‌های گذشته، عمدتا نیاز کشور از محل کشفیات تأمین می‌شد؛ چراکه تولید مواد مخدر در کشورهای همسایه بالا بود و ورود این مواد به کشور نیز صورت می‌گرفت و در نهایت از محل کشفیات، نیاز دارویی کشور تامین می‌شد، اما این روزها با تغییر رویه، کشت تریاک در منطقه کاهش پیدا کرده و متأسفانه طبق کشفیات انجام‌شده، هروئین و شیشه نیز افزایش یافته است.

وی با اشاره به اقدامات انجام‌شده برای شفاف‌سازی آمارها گفت: از آنجایی که در حوزه غذا و دارو یک آمار و در حوزه درمان آمار دیگری اعلام شده، همین امر منجر به ایجاد اختلاف آماری شده است. این درحالیست که برای اعلام نیاز مخدر پایه،‌ به سازمان‌های بین‌المللی هم نیازمند این هستیم که بگوییم مصرف مواد مخدر موردنیاز ما چقدر است؟. به طور مثال یک آمار وجود دارد که ۵۵ تن مورفین برای مصرف دارویی کشور نیاز است. در این راستا از وزارت بهداشت به صورت مکتوب درخواست کرده‌ایم به‌طور دقیق اعلام کند که نیاز دارویی و درمانی کشور به‌صورت عام چقدر و نیاز مربوط به داروهای درمان اعتیاد چقدر است. در این زمینه،‌ دستیابی به دقیق‌ترین آمار موردنیاز، از سوی وزارت بهداشت اهمیت دارد.

ذوالفقاری تصریح کرد: البته اکنون، برای رفع نیاز، کشفیات صفر نیست و بخشی از نیاز، از این طریق تأمین می‌شود. بخش محدودی نیز طبق هماهنگی‌های انجام‌شده از طریق واردات صورت می‌گیرد. اما، طبق گزارشات ارائه‌شده از سوی وزارت بهداشت، با کمبودهایی در این حوزه مواجهیم و به همین دلیل، بررسی‌هایی صورت گرفته تا مشخص شود چه راهکاری می‌تواند این کمبود را جبران کند.

به گفته وی، در مرحله نخست موضوع کشت شقایق الیفرا و شاهدانه مطرح شد. در همین راستا، طرحی تهیه و پیشنهاداتی آماده و به دفتر رئیس‌جمهور برای طرح در جلسه ستاد مبارزه با مواد مخدر ارائه شده و به دنبال آن، با توجه به تخصص رئیس‌جمهور در این حوزه، جلساتی با حضور صاحب‌نظران برگزار شده تا کشور به یک جمع‌بندی و رویکرد واحد، در چارچوب سیاست‌های کلان ابلاغی مقام معظم رهبری برسد و با بهره‌گیری از تجربیات داخلی و دیگر کشورها بتوانیم مسیر موثرتری را ادامه دهیم.

بنابر اظهارات دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر، براساس کنوانسیون‌های بین‌الملل، ایران جزو ۷ کشوری است که مجوز کاشت گیاهان مخدر پایه را تحت پروتکل‌های بین‌المللی (هم برای مصارف داخلی و هم برای صادرات به کشورهایی که به مصارف دارویی نیاز دارند)، دارد،‌ این درحالیست که ایران، بعد از انقلاب، به صورت داوطلبانه از کاشت خودداری کرده است.

وی با اشاره به رویکرد ستاد برای رفع نیاز به گیاهان مخدر پایه، تاکید کرد: در این راستا، با جمع‌بندی و بررسی نظرات کارشناسان که البته هنوز تصویب نشده‌، در قالب طرح به این جمع‌بندی رسیدیم که با کاشت شقایق الیفرا، کسری‌ها را جبران کنیم و نیازی هم به کشت خشخاش نیست. زیرا کنترل نشت کشت خشخاش سخت است و به نوعی ممکن است موجب اشاعه شود.

ذوالفقاری تاکید کرد: از همین روی،‌ جمع‌بندی فعلی این است که بخشی از نیاز کشور از محل کشفیات، بخشی از طریق واردات و بخشی از کسری را با هماهنگی‌های داخلی و بین‌المللی تحت پروتکل‌ها برای رفع نیازهای کشور فعال کنیم. اما این موضوع زمان‌بر است و حتی در صورت تصویب این طرح طی امروز، حداقل به یک سال زمان برای رسیدن به نتیجه، لازم است.

دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به مزیت‌های کشت شقایق الیفرا توضیح داد: شقایق حدود دو درصد مورفین دارد. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این گیاه آن است که قابلیت استحصال توسط افراد را ندارد و فرآیند استخراج آن تنها در کارخانه انجام می‌شود. البته به طور قطع شقایق هم باید تحت پروتکل‌های بین‌المللی و نظارت کامل صورت گیرد و کاشت، برداشت و انتقال و استحصال آن به کارخانه، نیازمند پروتکل خاص خودش است.

وی درباره نوع اراضی مورد استفاده در این زمینه نیز به ارائه توضیحاتی پرداخت و گفت: بررسی این موضوع به وزارت جهاد کشاورزی واگذار شده است؛ قاعدتا برای اعمال پروتکل‌ها،‌ کشت شقایق باید در مناطقی باشد که کشت یکپارچه و قابل کنترل صورت گیرد. البته کیفیت محصول در برخی مناطق از سوی کارشناسان وزارت کشاورزی در حال بررسی است.

وی در پاسخ به سوالی درباره زمان‌بندی تصمیم‌گیری برای کشت شقایق الیفرا نیز گفت: براساس دستور رئیس‌جمهور، پیش‌بینی می‌شود حداکثر ظرف یک ماه آینده، طرح به‌صورت کامل و با جزئیات آماده و ارائه شود. البته طرح پیشنهاد کشت شقایق چندی پیش از سوی دبیرخانه به دفتر ریاست‌جمهوری تحویل شده و در حال حاضر پیوست‌ها و پروتکل‌های آن در حال آماده‌سازی است.

دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در پایان با اشاره به وضعیت فعلی توزیع داروهای درمان اعتیاد گفت: گزارش‌های دریافتی نشان می‌دهد برخی استان‌ها سهمیه کامل خود را دریافت کرده‌اند، اما برخی دیگر تنها تا یک‌سوم سهمیه را گرفته‌اند. با توجه به کمبود موجود، از وزارت بهداشت خواسته‌ایم نظارت بر توزیع افزایش یابد، صادرات قانونی اپیوم و متادون فعلاً متوقف شود و در صورت امکان، واردات اضطراری برای پاسخ به نیاز فوری مراکز درمانی در دستور کار قرار گیرد.

*