به گزارش خبرنگار گروه گردشگری صنعت نیوز، پروژه ساماندهي بازار تجريش سرانجام در اسفند 86 كليد خورد و كارشناسان در آغاز كار هدف از اجراي اين پروژه را برطرف كردن ناهنجاري هاي ايجاد شده در بافت تاريخي و فرهنگي بازار عنوان كردند. اما به اعتقاد برخي از كارشناسان ميراث فرهنگي آنچه كه بايد در مرمت اين بافت تاريخي بيش از همه مورد توجه قرار بگيرد جامع بودن طرح و مشاركتي بودن آن است.
بر اين اساس برخي از صاحب نظران اين عرصه ساماندهي بازار تجريش را تنها در محوطه زيستي و تجاري آن محدود نكرده و فضايي متشكل از ساحل رودخانه، مكان هاي مذهب و حتي امامزاده صالح را شامل اين احيا و بازسازي مي دانند. اسكندر مختاري، كارشناس ميراث فرهنگي يكي از صاحب نظراني است كه علاوه بر جامعيت طرح ساماندهي بازار تجريش بر پيش بيني آينده بازار و وضعيت آن پس از توسعه خطوط مترو نيز تاكيد مي كند و بر اين باور است كه مرمت بازار بايد با توجه به وضعيت آن در آينده مورد توجه قرار بگيرد. در ادامه گفتگويي را كه با مختاري درباره مرمت بازار تجريش انجام گرفته است مي خوانيد.
بازار تجريش
پروژه ساماندهي بازار تجريش سرانجام در اسفند 86 كليد خورد و كارشناسان در آغاز كار هدف از اجراي اين پروژه را برطرف كردن ناهنجاري هاي ايجاد شده در بافت تاريخي و فرهنگي بازار عنوان كردند. اما به اعتقاد برخي از كارشناسان ميراث فرهنگي آنچه كه بايد در مرمت اين بافت تاريخي بيش از همه مورد توجه قرار بگيرد جامع بودن طرح و مشاركتي بودن آن است. بر اين اساس برخي از صاحب نظران اين عرصه ساماندهي بازار تجريش را تنها در محوطه زيستي و تجاري آن محدود نكرده و فضايي متشكل از ساحل رودخانه، مكان هاي مذهب و حتي امامزاده صالح را شامل اين احيا و بازسازي مي دانند. اسكندر مختاري، كارشناس ميراث فرهنگي يكي از صاحب نظراني است كه علاوه بر جامعيت طرح ساماندهي بازار تجريش بر پيش بيني آينده بازار و وضعيت آن پس از توسعه خطوط مترو نيز تاكيد مي كند و بر اين باور است كه مرمت بازار بايد با توجه به وضعيت آن در آينده مورد توجه قرار بگيرد. در ادامه گفتگويي را كه با مختاري درباره مرمت بازار تجريش انجام گرفته است مي خوانيد.
-آقاي مختاري خوب است كه از شما به عنوان يك كارشناس ميراث فرهنگي درباره قدمت بازار تجريش بپرسيم. يعني گفتگو درباره احياي بازار تجريش را با اين پرسش شروع كنيم كه اين منطقه تاريخي و تجاري كه امروز براي احيا و بازسازي مورد توجه قرار گرفته چقدر قدمت تاريخي دارد . به نظرم پاسخ اين سوال مي تواند اهميت احياي همه جانبه و جامع اين بازار را نمايان كند.
با توجه به منابع و متوني كه در دست داريم قدمت بازار تجريش كه شامل يك مجتمع زيستي داراي بازار مي شود به دوره صفويه برمي گردد. بر اساس شواهدي كه در امامزاده صالح موجود بود و در حال حاضر آنها را با آينه كاري پوشانده اند سابقه تاريخي اين بازار به دوره صفويه مي رسد. به اين ترتيب شواهدي كه مربوط به وجود بازار تجريش پيش از دوران صفويه باشد در دست نيست.
-وقتي صحبت از احياي چنين بازاري با چنين قدمتي به ميان مي آيد بسياري از افراد تجربه احيا و بازسازي بازار تبريز را يادآوري مي كنند. از اين جهت كه هر دو منطقه داراي بافت تاريخي قديمي بوده و بازسازي آنها از اهميت خاصي برخوردار است. يعني اين ذهنيت به وجود مي آيد كه مهمترين اصل در بازسازي چنين بازارهايي اصل مشاركت مردمي است. شما در اين باره چه فكر مي كنيد؟
با اين ايده موافقم. به اعتقاد من مهمترين اصل در تهيه و پيشبرد يك طرح مرمتي اصل مشاركت است. به ويژه در فضاي عمومي. من فكر مي كنم خود مردم بخشي از ميراث فرهنگي بوده و داراي ارزش هستند و بايد در طرح هاي مرمتي در نظر گرفته شوند. بدون مشاركت آنها نمي توان كار مرمت را پيش برد. اما مشكل بازار تجريش اين است كه مثل بازار تبريز از بافت يك دست جمعيتي برخوردار نيست و نمي توان از ساختار غير يكنواخت انتظار مشاركتي مشابه همكاري بازاريان تبريز داشت.
يعني مي خواهيد بگوييد كه ساختار جمعيتي بازار تجريش بومي نيست؟
مي خواهم بگويم كه همه بازاريان تجريش ديگر تهراني نيستند. ساختار جمعيتي در تهران و در منطقه تجريش به هم ريخته است. شما به ندرت مي توانيد كسي را پيدا كنيد كه سابقه حضور بالاي 30 سال در بازار تجريش داشته باشد. در حالي كه در بازار تبريز شما با يك قوام فرهنگي مواجه هستيد. اما فردي كه در منطقه بازار تجريش به تجارت مشغول است چندان به ارزش هاي بومي متكي نيست.
اما بدون مشاركت همين ساختار غير بومي هم نمي توان در احياي بازار موفق بود. مي توان؟
بله همين طور است. به هر حال هرگز بدون مردم نمي توان در انجام كارهاي مرمتي موفق بود. در گذشته شورايي متشكل از معتمدان محل در دفتر شهرداري منطقه تشكيل جلسه مي داد و اعضاي آن شورا كه بيشتر از ساكنان شميران بودند مساله احياي بازار را تا جايي پيش برده بودند.
اين گذشته يعني چه دوره اي؟
بين سال هاي 78 تا 81.
اقدامات سازمان زيباسازي را در حال حاضر چگونه ارزيابي مي كنيد؟
اين اقدام سازمان قابل توجه است. سازمان با اين كار، ارزشمندي بازار را يادآوري و نوعي ساماندهي به ويژه از لحاظ بصري در آن ايجاد مي كند. من فكر مي كنم اين ساماندهي ضروري ومفيد باشد اما بازار تجريش و يا هر منطقه اي كه داراي بافت تاريخي است نيازمند ساماندهي جامع است. ببينيد بحث ساماندهي بازار تجريش از 15 سال پيش مطرح شد. بايد در نظر داشته باشيم كه آن منطقه تنها يك بازار نيست. مكان هاي مذهبي با اهميتي در آن قرارگرفته اند. از جمله امازاده صالح ،مسجد همت و حسينيه ها. با توچه به تمام اين موارد نمي توان در يك طرح ساماندهي به تنهايي به بازار پراخت. حفاظت از شهر تاريخي يك مساله گسترده تر است و تنها به يك سازمان و طرح هاي آن محدود نمي شود.
به نظر شما چه مواردي بايد در احياي اين بازار مورد توجه قرار بگيرد؟
اولا زير ساخت هاي بازار مساله پراهميتي است كه بايد در مرمت به آنها توجه كرد. در فرآيند طرح مرمت بازار بايد همه سازمان ها با هم مشاركت داشته باشند چرا كه احياي بازار با زيرساخت هايي چون برق و آب بدون همكاري تمام سازمان ها امكان پذير نيست.
مساله بعدي پيش بيني آينده بازار تجريش است. استقبال از بازار تجريش پس از توسعه خطوط مترو گسترده تر مي شود بنابراين بايد اين مساله را در نظر داشته باشيم كه اين منطقه به پاركينگ و سيستم تهويه نياز خواهد داشت. همينطور به استراحتگاه هايي كه مردم بتوانند در آن استراحت كرده و سپس به خريد و گشت و گذار ادامه دهند. يعني دورنمايي مشابه بازار استانبول.
به اين ترتيب طرح جامعي كه شما براي احياي بازار تجريش مطرح مي كنيد فضاي اطراف آن را نيز در بر مي گيرد؟
همينطور است. فضايي شامل ساحل رودخانه تا خيابان شريعتي. و فكر مي كنم اقدام سازمان زيباسازي براي آغاز كار اگرچه توجه خوبي است اما جامع وکافي نيست.