مهاجرت ۱۲ هزار پژوهشگر از کشور

وزیر علوم، تحقیقات و فناوری از مهاجرت بیش از ۱۲ هزار پژوهشگر از کشور طی سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲ خبر داد و گفت: این پژوهشگران در قالب یک پژوهشگاه یا دانشگاه خارجی بیش از ۲۸ مقاله علمی منتشر کردند که اگر این مقالات به اسم دانشگاهی از ایران منتشر می‌شد، الان رتبه علمی ۱۴ را داشتیم.

به گزارش ایسنا، دکتر حسین سیمایی صراف در نشست خبری که در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد، به آخرین وضعیت مهاجرت نخبگان از کشور و قطعنامه بازگشت تحریم‌ها از سوی سازمان ملل اشاره کرد و گفت: اسنپ‌بک شامل حوزه‌های علم نمی‌شود. طبق پروتکل‌های یونسکو این تحریم نباید شامل علم، پژوهش و فناوری شود. سال گذشته من در یونسکو اعلام کردم اسناد و قطعنامه‌های تحریم شامل دانش و پژوهش نمی‌شود. بنابراین تحریم‌ها در این حوزه نباید تاثیر بگذارد؛ اما متاسفانه تحریم ها تاثیرات غیرمستقیم خواهد گذاشت. امیدوارم با خلاقیت بتوانیم این تاثیرات را کاهش دهیم.

وزیر علوم اظهار کرد: ما دیدیم تحریم‌ها را عملا توسعه دادند و به سمت حوزه علم و فناوری کشور کشاندند. منکر نیستم ما احتمالا محدودتر می‌شویم. امیدواریم در این چند روز باقی مانده برای فعال شدن ماشه اتفاقات خوبی بیفتد؛ اما تحریم‌های آمریکایی و اروپایی زیاد است. ممکن است تحریم‌های شورای امنیت تاثیر چندانی دیگر نداشته باشد؛ چرا که ما از بعد از انقلاب محاصره اقتصادی بودیم و ورزیده‌تر شدیم؛ اگرچه برای لغو تحریم‌ها تلاش های زیادی انجام می‌دهیم؛ اما ما به سهم خود تلاش می‌کنیم آثار تحریم کمتر شود. به‌طوریکه برای تمدید اشتراک در پایگاه های نشریات بین المللی بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان دریافت کردیم.

وی با بیان اینکه تعداد استادانی که فرصت مطالعاتی می روند نزدیک به صفر شده است، گفت: در گذشته این عدد به بیش از ۲۰۰۰ نفر می رسید، ما دنبال منابع مالی برای اعزام اساتید به فرصت مطالعاتی هستیم؛ ضمن اینکه دانشجویان را نیز در حوزه هایی نظیر هوش مصنوعی به خارج اعزام می‌کنیم.

وزیر علوم با بیان اینکه مهاجرت برای کشور یک زیان است، گفت: از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲ ما ۱۲ هزار پژوهشگر داریم که از کشور خارج شدند. اینها کسانی هستند که در ایران تحصیل کردند. ممکن است فارغ التحصیلان ارشد، دکتری یا هیات علمی بودند که از کشور رفتند و در یک نشریه معتبر بین المللی با نام یک پژوهشگاه خارجی مقاله منتشر کردند که طی یک سال ۲۸ هزار مقاله منتشر کردند که اگر این تعداد مقاله با نام یک دانشگاه ایرانی منتشر می‌شد، رتبه علمی ۱۴ را داشتیم؛ در حالی که الان ۱۷ هستیم.

وزیر علوم به دلایل مهاجرت اشاره کرد و گفت: یکی از این دلایل، اقتصادی است؛ به هر حال پژوهشگران هم زندگی دارند که با حمایت‌های مالی ما زندگی آنها تامین نمی شود، یکی دیگر از این دلایل، منزلت اجتماعی است که آنچنان که باید رعایت نمی‌شود. این یک دلیل مهاجرت است؛ البته عده ای نیز به دلیل جذابیت‌های مقصد، امکانات پژوهشی و انتخاب های شخصی افراد بر می‌گردند.

وی تصریح کرد: ما چند تفاهم نامه برای احداث آزمایشگاه های ملی و مرجع امضا کردیم که جدیدترین آن اخیرا با معاونت علمی بود که هر کدام یک همت برای احداث آزمایشگاه های جدید اختصاص می دهند.

آخرین وضعیت اصلاح سهمیه‌های ورود به دانشگاه‌ها

دکتر حسین سیمایی صراف در ادامه به آخرین وضعیت اصلاح سهمیه‌های ورود به دانشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: اصلاح سهمیه‌های کنکور از مطالبات اولیه رئیس جمهور بود تا موضوع سهمیه‌ها با هدف تامین عدالت آموزشی ساماندهی شود.

وی در ادامه تصریح کرد: سهیمه های گوناگون برای ورود به دانشگاه ها در طول سال ها شکل گرفته است؛ برخی از این سهمیه ها امروزه محتوی و موضوعیت خود را از دست داده و فقط اسم آن باقی مانده است.

وزیر علوم تاکید کرد: ما در وزارت علوم به همراه وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد، مطالعات وسیع و گسترده ای برای اصلاح سهمیه های کنکور کردیم که چگونه این وضعیت را بهبود ببخشیم.

وی گفت: چندین بار پیشنهاد اصلاح سهمیه های کنکور آماده و به رئیس جمهور تقدیم شد و ما سه بار پیشنهاد را بردیم و هر بار ایشان نقطه نظراتی داشتند که ما این نظرات را اعمال کردیم.

وزیر علوم تاکید کرد: خوشبختانه سهمیه ها نظم و نسق خوبی پیدا کرد که اگر منتشر شود رضایت بخش خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: مشکل ما در بخش سهمیه های کنکور این است که برخی از این سهمیه ها توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی و بخشی نیز توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شده، اگر هماهنگی در این زمینه وجود داشته باشد و تفاهمی شکل بگیرد تا یک مرجع در این زمینه تصمیم‌گیری کند، وضعیت سهمیه‌ها بهبود خواهد یافت.

دانشگاه خانه احزاب نیست

وی با بیان اینکه دانشگاه خانه احزاب نیست و دانشجو نباید ابزار دست سیاسی‌ها باشد، گفت: دانشجویان به این بلوغ رسیدند که استقلال داشته باشند.

وی با بیان اینکه دانشجویان و دانشگاه‌ها باید نسبت به جامعه و پیرامون خود حساس باشند، گفت: ما با نهاد رهبری در دانشگاه‌ها روابط دوستانه‌ای داریم و به لحاظ خط و مشی‌گذاری در دانشگاه‌ها با نهاد مرکزی نمایندگی رهبری همکاری خوبی داریم و اختلاف نظری وجود ندارد. فکر می کنم بستر برای جنب و جوش دانشجویان بهتر فراهم خواهد بود.

عفو رهبری شامل کدام دانشجویان می‌شود؟

وزیر علوم در پاسخ به سوالی در خصوص اینکه آیا عفو رهبری شامل دانشجویان می شود، گفت: عفو رهبری شامل دانشجویانی می‌شود که در زندان هستند، تعداد این دانشجویان تا جایی که من می شناسم بیش از ۳ یا ۴ نفر نیست؛ البته بنده قبل از عفو رهبری دنبال گره‌گشایی در کار این افراد بودم. شروع عفو از درخواست شروع می‌شود وقتی افراد درخواست عفو نمی‌کنند، شامل عفو نمی‌شوند.

وی تاکید کرد: در دولت فعلی تعداد ۳۰۰ نفر به مدت یک، دو و سه ترم محروم شده بودند که همه این افراد به کلاس های درس برگشتند و کسانی که مشکل سنوات پیدا کرده بودند، نیز مشکلشان برطرف شد.

وضعیت روسای دانشگاه‌ها

وی در خصوص برنامه وزارت علوم برای تغییر مدیریت دانشگاه‌ها نیز گفت: بنده قبلا نیز اعلام کردم صرف اینکه کسی قبلا رئیس بوده دلیلی برای تغییر نیست. مواردی که روسای دانشگاه‌ها تغییر کردند با چند هدف بود؛ یک اینکه روسای دانشگاه‌ها باید گفتمان دولت و رئیس جمهور را قبول داشته باشند؛ دوم اینکه مدیریت این مراکز در سطح دانشگاه مورد قبول باشد به این جهت تمامی روسا دانشگاه‌ها را مستقیم یا غیر مستقیم با نظرخواهی اعضای هیات علمی انتخاب کردیم؛ بنابراین مدیران توانمند نیز تا پایان حکم‌شان به مسئولیت خود ادامه خواهند داد.

تعدد مراکز دانشگاهی کیفیت آموزش را کاهش داده است

وی در ادامه به تشریح برنامه‌ها و سیاست‌های کلان حوزه آموزش عالی پرداخت و گفت: امروزه دانشگاه از آموزش شروع می‌شود و تا مرحله فناوری و نوآوری ادامه می یابد؛ به‌طوری که یک سر دانشگاه را داخل دانشگاه و سر دیگر را در پارک های علم و فناوری می بینیم.

وی با بیان اینکه فعالیت های پارک ها از دهه ۷۰ شروع شد، گفت: امروز تعداد پارک ها از یک به ۵۰ پارک رسید و بیش از ۱۶۰ هزار فناور در این پارک ها مستقر هستند که سال گذشته ۱۲۹ همت درآمد داشتند. این پارک ها تکنولوژی را توسعه و ارتباط دانشگاه و صنعت را شکل می دهند.

وزیر علوم گفت: ما چهار نسل دانشگاهی داریم که نسل اول آموزش محور بود، در این مرحله دانشگاه چندان‌ پژوهش محور نبوده است. در نسل دوم که پژوهش محور بود، علم‌ و دانش تولید می شود. در نسل قبلی ما با کلاس و کتابخانه سرکار داشتیم در نسل دوم با آزمایشگاه های بزرگ نیز مواجه بودیم. ما تا سال ۵۷ دانشگاه های صرفا آموزش محوری داشتیم.

سیمایی صراف ادامه داد: دوره های تحصیلات تکمیلی، تولید پایان نامه، تاسیس پژوهشکده و پژوهشگاه ها در نسل دوم دانشگاه‌ها تولید شد. در نسل سوم دانشگاه ها فناور و کارآفرین و ایده ها محصول محور شدند؛ در این مرحله پارک‌ها تاسیس شد تا زنجیره آموزش، پژوهش و فناوری تکمیل شود.

وزیر علوم به نسل چهارم دانشگاه ها اشاره کرد و گفت: دانشگاه با مسئولیت اجتماعی فعالیت می‌کند در واقع دانشگاه باید حل مسئله کند و باید برای توسعه، فرهنگ و ایجاد جامعه کشور تعهد داشته باشد. این دانشگاه مسئولیت پذیر و پاسخگوست؛ به دنبال تاثیرات اجتماعی و اقتصادی است. دانشگاه های پیشرو در دنیا نیز با این ویژگی فعالیت می کنند.

وی تاکید کرد: امروزه همه دانشگاه های ما در یک سطح نیستند؛ اما دانشگاه های متعددی داریم که هر چهار مسئولیت فوق را به دوش می کشند.

وزیر علوم افزود: متاسفانه بسیاری از دانشجویان ما با دانشگاه نوآور و فناور آشنا نیستند و حتی پارک های ما را نمی شناسند. باید این بخش دانشگاه را به دانشجویان بشناسانیم تا انگیزه لازم را پیدا کنند.

وی به برنامه آمایش آموزش عالی اشاره کرد و گفت: این برنامه ابتدا به عنوان تکلیف از سوی رهبری محول شد پس از آن به عنوان قانون از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد. هدف از این برنامه کیفیت آموزش عالی است. گاهی گفته می شود که ۲۳۰۰ دانشگاه در کشور داریم که این عدد عجیب است؛ گاهی گفته می شود چین هم این حدود مرکز آموزشی دارد.

سیمایی صراف گفت: تعداد دانشگاه های دولتی ما ۱۰۵ دانشگاه است. پیام نور یک دانشگاه ملی است که بیش از ۴۰۰ شعبه دارد. یا دانشگاه آزاد و علمی کاربردی نیز به این صورت است. اگر ما شعبه‌های این مراکز را در نظر نگیریم ما ۱۱۰ دانشگاه در کشور داریم. بنابراین آمار ۲۳۰۰ مرکز دانشگاهی صحیح نیست. اگر واحدهای کلی دانشگاه ها را اعلام کنیم، در مجموع ۱۸۰۰ دانشگاه داریم.

وی خاطرنشان کرد: ما معتقد هستیم باید دانشگاه با هدف کیفی سازی سامان پیدا کنند گسترده شدن دانشگاه برای ما آزار دهنده است این تعداد واحدهای دانشگاه کیفیت را کاهش یافته است. برای این برنامه وزارت علوم برای هر استان پرونده هایی به سرانجام رسانده؛ اما موفق نشده است.

وزیر علوم افزود: شورای عالی انقلاب فرهنگی به این وزارت خانه مهلت یک ماهه داد تا پیشنهاد آمایش خود را به این شورا ارائه دهند.

وی در ادامه به رویکرد وزارت علوم در حوزه فرهنگ اشاره کرد و گفت: در این دوره من به مقوله فرهنگ در دانشگاه ها و مقوله فرهنگی توجه ویژه ای کردم. ما بخش فرهنگ را بخش تزئینی و زینت مجالس ندیدیم و معتقدم هستم دانشگاه پیشرو، دانشگاهی فرهنگی است.

وزیر علوم با بیان اینکه انجمن ها و تشکل‌ها می توانند دانشگاه ها را به یک مرکز فرهنگی تبدیل کنند، اظهار کرد: بنده جلساتی با تشکل‌های دانشجویی و همچنین رویدادهای بزرگ فرهنگی برگزار کردیم. ما کارهای فرهنگی را به دست دانشجویان سپردیم تعداد تشکل‌هایی که بازگشایی شدند، بیشتر شده است تمام نمایندگان وزیر علوم در هیأت‌های نظارت تغییر کرده و رویکرد ما که همان تعامل و وفاق است، در این فعالیت‌ها حاکم شده است. اگر جایی مشکل باقی مانده است، گزارش آن را به من اطلاع دهند.

اقدامات وزارت علوم برای تأمین امنیت معابر دانشگاهی
سیمایی صراف در مورد سوال یکی از خبرنگاران در مورد تأمین امنیت دانشگاه، گفت: پس از داستان پر غم امیر محمد خالقی کارگروهی تشکیل دادم که امنیت معابر دانشگاهی تأمین شود. علی‌رغم اینکه دانشگاه مدعی بود که تأمین امنیت معابر باید توسط پلیس و تأمین روشنایی معابر توسط دانشگاه انجام شود؛ ولی من دستور دادم دانشگاه‌ها تأمین روشنایی معابر اطراف دانشگاه‌ها را انجام دهند. همچنین از بخش خصوصی پلیس و نگهبانی برای تأمین امنیت استفاده کنند. عملکرد این کارگروه حدود دو ماه قبل منتشر شد، اگر پیشنهادی در این زمینه وجود دارد، مطرح شود.

وزیر علوم درباره استقلال دانشگاه‌ها نیز گفت: ما معتقدیم و می‌توانیم و تعهد می‌دهیم اگر آزادی نسبی در حدود آموزشی و اداری استخدامی به دانشگاه بدهیم دانشگاه از ۳۰ تا ۵۰ الی ۶۰ درصد از منابع دولت جدا می‌شود.

وی ادامه داد: به عنوان مثال دانشجو ۴۵ ساعت وقت آزاد دارد و دانشگاه می‌تواند دروس را کاهش دهد، سنوات کم‌تر و هزینه‌ها کم شود، الان ۳۰ درصد دانشجویان دکتری ما سنواتی هستند دانشجوی کارشناسی ارشد در بیشتر کشورها دو ترم است.

وی در خصوص خروجی جلسات دولت و دانشگاه‌ها گفت: کشور ما نیازمند توسعه علمی است دانشگاه مدعی است برای چالش‌های کشور راه حل دارم دولت‌ها همیشه از دانشگاه خواسته اند که مشکل را حل کنند؛ لذا رئیس جمهور با توجه به آسیب شناسی نوع رابطه دانشگاه و دولت مدل دیگری را انتخاب کردند و به یک الگو برای رابطه دانشگاه و دولت برای حل مسائل ملی رسیدیم.

دانشگاه تهران کانون حل بحران آب شد

وی افزود: در الگویی که دکتر پزشکیان طراحی کرده، قرار است نمایندگان دولت در هر مرحله از تصمیمات حضور داشته باشند و دانشگاه‌ها در کنار مجریان دولت کار کنند، مساله آب به دانشگاه تهران محول شده است، دانشگاه تهران کانون حل این چالش است نهادهای دیگر هم هستند تا بتوانند یک‌نسخه کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تحویل دولت دهند، یک نسخه سیاستی به دولت ارائه شده و راه حل‌ها به اجرا گذاشته شده است دکتر پزشکیان از رابطه دولت و دانشگاه کوتاه نیامده است.

وزیر علوم درباره ارتباط دانشگاه و صنعت گفت: ارتباط صنعت و دانشگاه از مسائل پیچیده است در کشورهای دیگر هم مطرح است و یکی از مطالبات رهبری نیز است که رهبری عنوان کردند تحقیقات در دانشگاه‌ها نباید حبس شود. در سامانه نان ۲۲ هزار و ۵۸۵ نیاز ثبت شده که سال گذشته ۳۳ مورد منجر به قرارداد شده است؛ ولی امسال ۱۳۷ مورد نیاز منجر به قرار داد شده است.

وی افزود: در سامانه ساطع ۱۴ هزار و ۶۷۰ طرح ثبت و ۲۰۰ قرار داد منعقد شده است. ما نیاز به کار بیشتر داریم الان حدود ۱۲ هزار قرار داد با صنعت داریم؛ در حالی که هیئت علمی دانشگاه دولتی ما ۳۵ هزار نفر است؛ یعنی یک سوم دانشگاه با صنعت مرتبط است.

سیمایی افزود: چند مدل جذب دانشجو با محوریت صنعت داریم ۸ هزار و ۴۳۰ دانشجوی ارشد به شیوه استاد محور جذب شده اند و ۵۷۷ دانشجوی دکتری تخصصی استاد محور نیز داریم همچنین دوره پسا دکتری در صنعت داریم که در حل مسائل کشور موثرند، رهبری نیز مجوز ۵۰۰ امریه محققان پسا دکتری را صادر کرده اند.

ما در دانشگاه‌ها خدماتمان را «کمونیستی» ارائه می‌کنیم!

وی درباره خوابگاه‌ها گفت: خوابگاه کافی نداریم آن مقدار که داریم بخشی فرسوده هستند دوست داریم وضعیت بهتر شود از سال گذشته بودجه تعمیر و احداث خوابگاه‌ها را افزایش دادیم. متاسفم بگویم که ما در دانشگاه‌ها خدماتمان را کمونیستی ارائه می‌کنیم مسئولیت خدمات را می‌گیریم، خدمات ارائه می‌دهیم و رضایتی هم وجود ندارد، سال گذشته بیش از ۱۱ همت پول تغذیه دادیم. بالای ۲۲ درصد بوجه دانشگاه‌ها صرف تغذیه می‌شود. اکنون تغییراتی شروع شده است و در یکی از دانشگاه‌ها یکی از صنایع غذایی بزرگ خدمات ارائه خواهد داد، یک فود کورت کوچک دانشجویی تشکیل می‌شود و در ۱۷ دانشگاه رستوران مکمل راه‌اندازی شده که امسال فعال می‌شوند.

*