ایران در آستانه پاییز خشک‌تر

با گذر از یکی از خشک‌ترین سال‌های نیم‌قرن اخیر، وضعیت منابع آبی کشور در شرایط بحرانی قرار گرفته و پیش‌بینی‌ها از تداوم خشکسالی تا پایان پاییز حکایت دارد.

به گزارش ایسنا، با وجود امید به بارش‌های پاییزه، نشانه‌ها حاکی از آن است که کشور هنوز درگیر یکی از خشک‌ترین دوره‌های پنجاه سال اخیر است. کاهش قابل‌توجه بارش‌ها و افت محسوس ذخایر سدها، وضعیت منابع آبی را در شرایطی قرار داده که کارشناسان از «تداوم بحران» سخن می‌گویند و بر ضرورت تغییر الگوی مصرف در همه بخش‌ها تأکید دارند.

بر اساس داده‌های مؤسسه تحقیقات آب، سال آبی گذشته سخت‌ترین دوره ۵۰ سال اخیر بوده و بسیاری از استان‌ها از جمله یزد، کمترین بارش خود در بیش از شش دهه گذشته را تجربه کرده‌اند. این وضعیت سبب کاهش چشمگیر ذخیره سدها و افت منابع زیرزمینی شده و آثار آن در کشاورزی، تولید برق آبی و زندگی شهری قابل مشاهده است.

به گفته کارشناسان، خشکسالی پدیده‌ای تدریجی است که انحراف بارش از میانگین بلندمدت نخستین نشانه آن محسوب می‌شود. استمرار این وضعیت می‌تواند چالش‌های اقتصادی و اجتماعی ایجاد کند و حتی ابعاد سیاسی به خود بگیرد.

در همین راستا، وزارت نیرو با همکاری مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری وابسته به یونسکو، سامانه منطقه‌ای پایش خشکسالی را راه‌اندازی کرده است؛ سامانه‌ای که با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای و مشاهداتی، وضعیت بارش و خشکسالی را در ایران و کشورهای همسایه رصد می‌کند و داده‌های آن می‌تواند در تحلیل‌های داخلی و مذاکرات منطقه‌ای مورد استفاده قرار گیرد.

بر پایه داده‌های این سامانه، بارش‌ها در کشور طی سال گذشته حدود ۴۰ درصد کاهش یافته و در اغلب مناطق هنوز نشانه‌ای از بازگشت به شرایط نرمال دیده نمی‌شود. پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی نیز از تداوم خشکسالی تا پایان پاییز خبر می‌دهد.

وزیر نیرو با اشاره به نقش تغییرات اقلیمی در تشدید بحران‌ها گفته است: «ممکن است تغییرات عمیق اقلیمی نه‌تنها در ایران بلکه در سراسر جهان زندگی را برای بشر دشوار کند. باید بپذیریم که در کشوری خشک زندگی می‌کنیم و ناگزیر از سازگاری با کم‌آبی و شرایط طبیعی هستیم.» او همچنین پیش‌بینی کرد که با وجود پنج سال خشکسالی پی‌درپی، همکاری مردم در مصرف بهینه می‌تواند در مدیریت وضعیت نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.

در کنار این هشدارها، معاون وزیر نیرو و مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران نیز احیای منابع زیرزمینی و تعادل‌بخشی سفره‌های آب را یکی از اولویت‌های قانونی بخش آب دانست و گفت: وضعیت کنونی حاصل سال‌ها مصرف بی‌رویه و الگوهای نادرست است، اما اکنون کاهش برداشت از منابع آبی به گفتمانی ملی تبدیل شده و همه ارکان کشور بر ضرورت آن تأکید دارند.

او با اشاره به بحران فرونشست زمین و تهدید منابع زیرزمینی تأکید کرد که مدیریت صحیح این شرایط می‌تواند فرصتی برای اصلاح الگوی مصرف و افزایش بهره‌وری در کشور باشد.

کارشناسان تأکید می‌کنند که پایان خشکسالی، به‌معنای پایان بحران آب نخواهد بود. بازسازی منابع آبی کشور نیازمند چند سال بارندگی متوالی، توسعه سامانه‌های بازچرخانی و اجرای سیاست‌های پایدار مصرف است؛ رویکردی که وزارت نیرو آن را راه عبور از بحران و تضمین امنیت آبی کشور می‌داند.

*