اسنپ‌بک باعث تقویت روابط ایران و روسیه می‌شود

اندیشکده آمریکایی طی یادداشتی درباره تاثیر بازگشت تحریم‌های لغو شده سازمان ملل علیه ایران، تاکید کرد که تحریم‌ها به تقویت روابط تهران و مسکو در زمینه‌های مختلف منجر خواهد شد.

به گزارش ایسنا، تنش‌های هسته‌ای بین ایران و غرب با فعالسازی سازوکار اسنپ‌بک توسط تروئیکای اروپایی و سپس اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه تهران در ماه سپتامبر به‌طور قابل توجهی تشدید شد.

در نتیجه، همکاری ایران با روسیه که اعمال مجدد این تحریم‌های سازمان ملل را نامشروع می‌داند، احتمالاً عمیق‌تر خواهد شد. انتظار می‌رود این تحول، چرخش استراتژیک تهران به سمت شرق را تسریع کند، تغییری که پس از خروج دولت اول «دونالد ترامپ» رئیس جمهور ایالات متحده از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در ماه مه ۲۰۱۸ شتاب بیشتری گرفت.

با وجود اختلافات، ایران و روسیه بازیگران بسیار عملگرایی هستند. تا زمانی که غرب به دنبال سیاست‌های انزوا باشد، همکاری اقتصادی عمیق‌تر بین تهران و مسکو نتیجه‌ی منطقی آن است. ایران و روسیه که با تمایل به مقابله با نفوذ ایالات متحده متحد شده‌اند، آماده‌اند تا همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه خود را تعمیق بخشند.

وبگاه اندیشکده شورای آتلانتیک با این مقدمه نوشته است: روسیه مخالف فعال شدن سازوکار اسنپ‌بک است و پس از آنکه سه کشور اروپایی طرف برجام یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان در ۲۸ اوت فرآیند اسنپ‌بک را آغاز کردند، مسکو که این اقدام را به لحاظ قانونی «ناقص» می‌داند، محکوم و استدلال کرد که خود قدرت‌های اروپایی برجام را نقض کرده‌اند و بنابراین، فاقد جایگاه لازم برای انجام چنین اقدامی هستند. روسیه همچنین تاکید کرد که اعمال مجدد تحریم‌های لغو شده سازمان ملل متحد علیه ایران، به‌رغم ادعای سه کشور اروپایی مبنی بر حق مسلم خود برای انجام این کار، هیچ الزام قانونی بین‌المللی ایجاد خواهد کرد.

طبق این گزارش، در سال ۲۰۲۰، زمانی که دولت اول ترامپ به دنبال فعال کردن یک‌جانبه سازوکار اسنپ‌بک بود، روسیه و چین به‌طور رسمی با این اقدام مخالفت کردند، چراکه که خروج واشنگتن از برجام، ایالات متحده را از هرگونه توجیه قانونی برای توسل به اسنپ‌بک محروم کرده بود. مسکو و پکن برای اثبات ادعای خود با استفاده از قوانین بین‌المللی، به نظر مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) در ژوئن ۱۹۷۱ در مورد حضور آفریقای جنوبی در نامیبیا استناد و آن را در مورد تحریم تسلیحاتی ایران و همچنین رویه اسنپ‌بک اعمال کردند. طبق این نظر مشورتی، طرفی که از تعهدات خود ذیل یک توافق صرف نظر می‌کند، نمی‌تواند همزمان ادعای حقوق ناشی از آن توافق را داشته باشد.

«دیمیتری پولیانسکی» معاون سفیر روسیه در سازمان ملل در جلسه شورای امنیت ضمن مخالفت با بازگشت تحریم‌های ایران گفت: ما امیدوار بودیم که همکاران اروپایی و ایالات متحده دو بار فکر کنند و به جای باج‌گیری ناشیانه خود که صرفاً منجر به تشدید اوضاع در منطقه می‌شود، مسیر دیپلماسی و گفت‌وگو را انتخاب کنند.

پارادوکس دیپلماتیک گسترده‌

در این مطلب آمده که روند «بازگشت تحریم‌ها» پس از آنکه قطعنامه پیشنهادی روسیه و چین برای تمدید برجام به تصویب نرسید، به‌طور رسمی وارد مرحله اجرا شد. این ماجرا یک پارادوکس دیپلماتیک گسترده‌تر را برجسته می‌کند: سازوکارهای حقوقی، زمانی که توسط یک کشور خاص حمایت می‌شوند، می‌توانند بسیار فراتر از اجماع سیاسی که باعث ایجاد آنها شده است، دوام بیاورند - گاهی اوقات به ضرر منافع استراتژیک خود آن کشور.

شورای آتلانتیک ادامه داد: اگرچه مسکو نتوانست مانع از اعمال مجدد تحریم‌های لغو شده شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران شود، این کشور ظرفیت قابل توجهی برای جلوگیری از اجرای عملی آنها دارد. یک نمونه کلیدی، توانایی آن در جلوگیری از فعال شدن مجدد کمیته تحریم‌های ۱۷۳۷ (که در ابتدا در دسامبر ۲۰۰۶ برای نظارت و اجرای تحریم‌های سازمان ملل متحد علیه تهران تأسیس شد) یا جلوگیری از انتصاب کارشناسان به هیئت کمیته است.

از آنجایی که ماموریت این کمیته مستلزم اجماع در شورای امنیت سازمان ملل متحد است، روسیه می‌تواند از موقعیت خود برای جلوگیری از احیای آن استفاده کند. رد بازگشت تحریم‌ها توسط مسکو چیزی بیش از نمادین است - این نشان دهنده یک استراتژی برای کاهش تأثیر تحریم‌های مجدد سازمان ملل متحد علیه ایران است.

تقویت روابط در میانه تحریم‌ها

شورای آتلانتیک در ادامه نوشته است: امتناع روسیه از پیروی از تحریم‌های اخیر سازمان ملل علیه تهران، تا حدی به ایران کمک می‌کند تا از فشار اقتصادی فزاینده ناشی از بازگشت تحریم‌ها عبور کند. تجارت و همکاری دوجانبه در بخش‌های مختلف، از جمله انرژی هسته‌ای، احتمالاً با اجرای پیمان مشارکت جامع استراتژیک دو کشور که «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه و «مسعود پزشکیان» رئیس جمهور ایران چند ماه پیش در مسکو امضا کردند، عمیق‌تر خواهد شد. در همین حال، می‌توان روی روسیه که از منافع ایران در شورای امنیت سازمان ملل حمایت و به طور فزاینده‌ای از سیاست‌های غرب در قبال تهران انتقاد می‌کند، حساب کرد.

همسویی روسیه، چین، پاکستان و ایران علیه فعال شدن مجدد سازوکار بازگشت تحریم‌ها، این باور را در میان مقامات ایرانی تقویت می‌کند که ورود این کشور به نهادهای غیرغربی مانند بریکس و سازمان همکاری شانگهای بسیار دوراندیشانه بوده است. در راستای رویکرد «نگاه به شرق» در سیاست خارجی ایران، تهران معتقد است که سرنوشت ژئوپلیتیکی این کشور با روسیه، چین و دیگر قدرت‌های غیرغربی مانند پاکستان، جمهوری‌های آسیای مرکزی و کره شمالی است.

به نوشته اندیشکده آمریکایی، از دیدگاه تهران، اقدام سه کشور اروپایی، باور دیرینه آنها مبنی بر غیرقابل اعتماد بودن قدرت‌های غربی را بیشتر تأیید می‌کند و امتیازات هسته‌ای را بیهوده جلوه می‌دهد. علاوه‌براین، حمایت اروپا، به ویژه آلمان از اسرائیل در طول جنگ ۱۲ روزه اخیر و البته تجاوز نظامی ایالات متحده به تأسیسات هسته‌ای ایران، تنها این برداشت را تشدید و به شدت صدای کسانی را که در تهران به دنبال یافتن «درک جدیدی» با پایتخت‌های غربی بودند، تضعیف کرد.

با این حال، ایران در شرایطی که بازدارندگی را بر مصالحه‌های دیپلماتیک اولویت می‌دهد، درهای مذاکره با غرب را باز نگه داشته است. تهران همچنین به دنبال نزدیک‌تر شدن به روسیه برای تامین نیازهای اقتصادی و نظامی خود خواهد بود.

اندیشکده شورای آتلانتیک خاطر نشان کرد که ایران با امتناع مسکو از اجرای تحریم‌های سازمان ملل متحد که به قبل از ۲۰۱۵ بازمی‌گردد برای همکاری بیشتر در زمینه اشتراک‌گذاری اطلاعات، پشتیبانی فنی و فناوری پیشرفته نظامی به سمت مسکو خواهد رفت به‌علاوه برای تسهیل بیشتر همکاری‌های دفاعی بین ایران و جمهوری‌های مختلف شوروی سابق از تاجیکستان تا بلاروس روی روسیه حساب می‌کند.

در پایان این مطلب آمده است: با نگاهی به آینده، اتحاد فزاینده ایران و روسیه تلاش‌های غرب برای منزوی کردن تهران را بیشتر تضعیف خواهد کرد. همزمان با تعمیق هماهنگی‌های اقتصادی، نظامی و دیپلماتیک هر دو کشور، آنها نه تنها برای کاهش اثربخشی تحریم‌های غرب، بلکه برای به چالش کشیدن معماری گسترده‌تر نظم جهانی به رهبری ایالات متحده نیز تلاش می‌کنند. اگرچه چشم‌انداز احیای برجام یا دستیابی به یک توافق هسته‌ای جدید همچنان بسیار مبهم است، عدم موفقیت غرب در تعامل معنادار با ایران در مورد برنامه هسته‌ای و موشکی آن، احتمالاً روند گرایش تهران به مسکو را تسریع خواهد کرد.

*